Weinig verrassingen in Nationale Omgevingsvisie

Veel van de vrijdag naar de Tweede Kamer gestuurde Nationale Omgevingvisie was al bekend van eerdere conceptversies. Er lijkt iets meer aandacht voor luchtvaart en de (nader uitgewerkte) potentie van grensregio’s. 

NOVI-gebieden
Hot item in de onderhandelingen waren lange tijd de zogenaamde ‘NOVI-gebieden’, in het leven geroepen voor ‘omvangrijke transities die essentieel zijn voor de inrichting van Nederland’. Rijk en regio slaan in het betreffende gebied de handen ineen. Daarbij werd onder meer gekeken naar geografische spreiding, naar de in NOVI vermelde prioriteiten en de oriëntatie op brede welvaart.  

Voorlopig aangewezen
De eerder zomer al bekend geworden acht gebieden keren als ‘voorlopig aangewezen’ in de laatste versie terug. De nu nog op een fossiele economie gerichte havengebieden van Amsterdam en Rotterdam zijn tot NOVI-gebieden verklaard om zo de omslag te kunnen bespoedigen naar een meer circulaire aanpak. In landelijk gebied werden De Peel (dat zijn schadelijke veehouderij moet zien te beperken) en de met bodemdaling kampende veenweidegebieden van het Groene Hart uitgekozen.

Grens
Groningen, dat verder moet zonder aardgas, en de regio Zwolle zijn verkozen onder de noemer energie- en klimaattransities. Zwolle kampt met wateroverast van de IJssel in combinatie met een grote verstedelijkingsopgave. De laatste twee NOVI-gebieden zijn Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen die meer moeten zien te profiteren van hun buitenlandse achterland. Een van de kritiekpunten op vorige versies van de NOVO was dat die bij de grens ophield, terwijl het dan voor talloze grensgemeenten eigenlijk pas begint.

Luchtvaart
Een ander kritiekpunt was de geringe aandacht voor luchtvaart, terwijl die – zie de recente discussie over de aanvullingsregeling Geluid van de Omgevingswet – ook een zware wissel kan trekken op activiteiten op de grond. In de defintieve NOVI wordt dat nu mondjesmaat erkend: ‘Dat betekent dat er specifieke zones zijn waar bebouwing en hoogbouw niet of beperkt mogelijk is. Het streven is wel om die zones niet onnodig groot te laten zijn.’ Dat biedt nog veel voer voor discussie.

Meer stelling
Op een aantal voor gemeenten heikele thema’s wordt in de NOVI meer stelling genomen. Clustering van windmolens en zonnepanelen heeft de voorkeur boven losse plaatsing. Zonneparken op grotere schaal komen pas in beeld nadat mogelijkheden op daken zijn verkend. Voor hyperscale datacenters gaat de voorkeur sterk uit naar de randen van Nederland, zoals Eemshaven en Middenmeer. Ook nieuwe bedrijventerreinen komen pas in beeld als het aanbod van bestaande, eventueel te herstructureren terreinen niet volstaat.

Omgevingsagenda’s
Om de NOVI concreet handen en voeten te geven worden de komende tijd omgevingsagenda’s opgesteld voor de vijf landsdelen. Daarin komen de gebiedsgerichte opgaven per landsdeel samen. Jaarlijks wordt de voortgang gemonitord. Om de twee jaar wordt bekeken of er nieuwe opgaven aan moeten worden toegevoegd.