Burger doet nog niet echt mee in de RES

De 30 energieregio’s kiezen opvallen vaak voor zonneparken en hebben nog maar weinig stappen gezet op het gebied van burgerlijke participatie, energie-initiatieven van particulieren en financiële participatie van burgers in energieprojecten. Dat blijkt uit een analyse van de dertig concept-RESsen (Regionale Energie Strategie) door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Optelsom

Het planbureau constateert wel dat de totale optelsom van de RESsen ver uitkomt boven het eerder afgesproken getal van 35 terawattuur in 2030. In de RESsen hebben de 30 regio’s ingetekend welke duurzame energiebronnen ze willen aanboren en hoeveel energie dat zal opleveren. Ongeveer 27 TWh bestaat inmiddels uit concrete plannen, de zogenaamde pijplijn, of zijn al gerealiseerd. Maar voor de rest is het nog onduidelijk hoe concreet de plannen zijn. Veel regio’s zijn nog niet toegekomen aan een haalbaarheids- of planologisch onderzoek voor het plaatsen van windturbines of zonnevelden op concrete locaties.

Zon

Wat experts al eerder aangaven, concludeert het PBL nu ook: de regio’s kiezen opvallend vaak voor zonne-energie, en zijn huiverig voor het intekenen van plannen voor windmolens. Netbeheerders zijn daar kritisch over: grote zonneparken leggen vaak een veel grotere druk op het electriciteitsnet, wat betekent dat er meer investeringen moeten worden gedaan om de stroom van die zonneparken op het net te krijgen. Dat maakt de oplossing relatief duur. Als er een keuze voor wind wordt gemaakt, zijn het bovendien vaak kleine projecten van een paar turbines, die ook nog eens relatief laag zijn. De brancheorganisaties van duurzame energiebedrijven gaven al eerder aan dat die oplossing geen hout snijdt: de kleine turbines worden nauwelijks meer geproduceerd, en ze zijn veel minder efficiënt dan grote windturbines. De energieregio’s hebben ook afgesproken dat de kosten voor de transitie haalbaar moeten zijn.

Participatie

Daarnaast varieert de mate van democratische participatie in de RES-regio’s sterk. In een aantal hebben gemeenteraden en provinciale staten zich al kunnen uitspreken over de ambities, maar in de meeste gevallen is de volksvertegenwoordiging geïnformeerd of heeft een besluit genomen over een startdocument. Overigens hoeft dat ook niet: in deze conceptfase is een democratisch mandaat nog niet nodig. Dat moet wel als de definitieve RES 1.0 wordt ingeleverd.

Burger

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de overheden zoveel mogelijk proberen om de burger bij het proces te betrekken. Bijvoorbeeld door het stimuleren van particuliere initiatieven voor het opwekken van duurzame stroom in een wijk. Maar ook door burgers de mogelijkheid te geven om te financieel te participeren in energieprojecten. Dat komt in de praktijk echter nog nauwelijks van de grond, ziet het PBL.

Plaatje

De analyse is gebaseerd op de concept-RESsen die 27 van de 30 regio’s al voor de zomer hebben ingeleverd. Op 1 oktober moesten alle regio’s hun concept-RES inleveren bij het rijk. Het PBL gaat de komende maanden de 30 RESsen verder doorrekenen, en komt naar verwachting begin volgend jaar met een veel gedetailleerder plaatje.