Gemeenten vragen strengere regels tegen houtrook

Onderzoek door de drie noordelijke GGD’en laat zien dat rook door houtkachels vaak de fijnstofnormen van de World Health Organization (WHO) overschrijdt. De 23 Groninger gemeenten dringen bij de rijksoverheid aan op steviger wet- en regelgeving zodat rookoverlast aangepakt kan worden.

Geen basis om op te treden 

De huidige wet- en regelgeving biedt gemeenten geen goede basis om maatregelen te nemen tegen overlast door houtrook, stellen de dagelijks bestuurders van de 23 gemeenten die samen het bestuur vormen van de GGD Groningen. De GGD deed, samen met de GGD’en van Friesland en Drenthe en de Universiteit van Utrecht het afgelopen voorjaar onderzoek bij tien gezinnen met ernstige klachten over houtrook van hun buren. Bij acht van de tien gezinnen was de hoeveelheid fijnstof periodiek groter dan de advieswaarde van de WHO. De onderzoekers concluderen dan ook dat rook van houtkachels schadelijk kan zijn voor de gezondheid.

Conflictsituaties

Uit het onderzoek Overlast door houtrook komt tevens naar voren dat regelgeving tekort schiet om het probleem aan te pakken. Juist dat probleem was aanleiding voor het onderzoek, licht milieuarts Frans Duijm van GGD Groningen toe, die het onderzoek begeleidde. ‘We weten al heel lang dat gemeenten worstelen met klachten over houtrook. Ze zijn bevoegd gezag en zijn verplicht om hiertegen handhavend op te treden. Maar het ontbreekt hen aan wet- en regelgeving om op te treden. Bewoners ervaren dat als een groot probleem en zitten soms jarenlang in heel vervelende conflictsituaties met hun buren.’

Stankhinder en gezondheidsklachten

Voor het onderzoek meldden zich opvallend veel mensen aan, vaak met schrijnende verhalen over de overlast, merkten de onderzoekers. Reacties kwamen zelfs van buiten het onderzoeksgebied. Dat het onderwerp veel reacties oproept, bleek ook vorig jaar, toen veel lezers reageerden op een artikel hierover in Binnenlands Bestuur. Het onderzoek van de GGD’en was gericht op gewone houtkachels van huishoudens. Die zorgen voor overlast in de vorm van stankhinder en gezondheidsklachten zoals irritatie van ogen, neus, keel en luchtpijp met hoesten en benauwdheid.

VNG wil regel schrappen

Volgens het Bouwbesluit mogen mensen vanaf hun perceel geen hinder of schade voor anderen veroorzaken. Een probleem voor gemeenten is dat lastig objectief is vast te stellen wat hinder is en wat het verband is tussen de hinder en de open haard of vuurkorf van de buren. Vervolgens is het evenmin eenvoudig om op te treden en te handhaven. Duijm: ‘De VNG heeft om die reden al gepleit voor het schrappen van het bewuste artikel van het Bouwbesluit, dan ligt het probleem in elk geval niet meer op het bordje van gemeenten. Dat geeft vooral aan dat gemeenten met het handen in het haar zitten, maar een oplossing is het natuurlijk niet. Uiteindelijk moet je het met regelgeving regelen, of je dat nou in het milieu-, bouw- of strafrecht doet.’

Hogere schoorsteen

Zelf denkt Duijm dat bijvoorbeeld hogere schoorstenen kunnen helpen. In bouwregelgeving is de schoorsteenhoogte nu alleen gerelateerd aan de hoogte van het betreffende gebouw. Dat zou je kunnen uitbreiden met voorschriften ten aanzien van de hoogte van omliggende gebouwen. ‘Dat zou een oplossing kunnen zijn voor nieuwe gebouwen in de toekomst. Voor dit moment moeten we naar andere middelen zoeken, bijvoorbeeld de criteria voor schade en hinder beter vastleggen in het Bouwbesluit.’

Meetapparaten voor gemeenten

Het onderzoek was opgezet om na te gaan of eenvoudige meetapparaten bruikbaar zijn voor het maken van een onderscheid tussen acceptabele en niet-acceptabele situaties. De onderzoekers denken dat op basis van hun voorwerk een meetsysteem kan worden ontwikkeld waarmee gemeenten zelf kunnen beoordelen of een situatie wel of niet acceptabel is. Daarvoor is nog wel aanvullend onderzoek nodig en dat kost geld. Belanghebbenden – burgers – zullen dat niet kunnen opbrengen, zegt Duijm. De investering in meetapparatuur zal volgens hem door de ene of andere overheid moeten worden gedaan.