Traject kan beter, maar aardgasvrije bewoner tevreden

TNO verrichtte onderzoek onder bewoners van zes wijken die deel uitmaakten van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW). Dat waren Berkum (Zwolle),Nagele (Noordoostpolder), Loppersum (Eemsdelta), Overwhere (Purmerend), Garijp (Tytsjerksteradiel) en Selwerd Zuid en Paddepoel (beide Groningen). Gemiddeld vulde ruim een kwart van de geselecteerde bewoners de vragenlijst in. Naast een vragenlijstonderzoek zijn er ook interviews met bewoners gehouden.

De enorme tevredenheid van de bewoners over hun gerenoveerde huis. Een 8,7 geven ze aan hun aardgasvrije woning. Zoals TNO schrijft: ‘Eigenaar-bewoners ervaren vaak meer wooncomfort, zijn tevreden over de aardgasvrije alternatieven en zijn blij met het koken op inductie.’ Ook hebben ze minder stress omtrent de betaling van de energierekening en hebben ze bijna altijd lagere vaste lasten.

Gemeenten kunnen die positieve ervaring gebruiken om mensen in andere wijken over de streep te trekken. Bijvoorbeeld eigenaar-bewoners die nog geen keuze hebben gemaakt over aardgasvrij wonen, of die zich nog in een lastige fase van het proces bevinden. Die zien dan dat na het zuur uiteindelijk het zoet komt.

Klopt. De bewoners die aan het onderzoek deelnamen noemden het traject aardgasvrij bijna allemaal een ingrijpende ervaring: een onzekere en chaotische periode waarin er veel verandert en tegelijkertijd veel onduidelijkheid is. Ook de eenheid in hun buurt staat onder druk: beslissingen over wel of niet meegaan in de transitie kunnen zorgen voor verdeeldheid tussen bewoners. Daarbij kan er, schrijft TNO, ook wrevel ontstaan tussen bewoners die financieel wel in staat zijn hun woning te verduurzamen en bewoners die dat niet kunnen.

Het opvallende is dat voor wijkbewoners de overlast en de gemaakte fouten bij (bijvoorbeeld) het plaatsen van isolatie, zonnepanelen of aardgasvrije installaties niet bepalend zijn in hun beoordeling. Fouten maakt nu eenmaal iedereen. Met goed communiceren over die fouten neem je veel ergernis weg. Het draait vooral om de mate van vertrouwen, een goede manier van communiceren en de mogelijkheid om als bewoner betrokken te zijn bij het proces. Die drie factoren zijn heel belangrijk voor de beoordeling van de wijkbewoners.

Je moet als gemeente voelsprieten in de wijk hebben. Stel een schakel aan tussen bewoners en uitvoerders, zoals een ‘bewonersconsulent’. Iemand die weet wat er leeft in de buurt en daarop kan inspelen. Daarbij valt te leren van de woningcorporaties, die inmiddels veel vaker straten renoveren en daarbij moeten omgaan met sterk uiteenlopende bewoners. Het voordeel is ook dat bewoners met bewonersconsulent één centraal aanspreekpunt hebben waar ze met al hun vragen terecht kunnen.

Dat varieert. In wijken waar veel wantrouwen bestaat tegen de overheid kan het zinvol zijn een meer neutraal persoon aan te wijzen, dus niet iemand van de gemeente. Elders hoeft het geen bezwaar te zijn als het een gemeenteambtenaar betreft.

Dat je je als gemeente goed moet verdiepen in de psychologie van bewoners. Ogenschijnlijke bijzaken voor de gemeente kunnen bewoners juist als hoofdzaken ervaren: een uitvoerder die de fiets van een bewoner over een voor een nieuwe leiding aangelegde greppel tilt. Medewerkers die bewoners vriendelijk te woord staan en tijd nemen om bewoners iets uit te leggen  Kleine dingen die in de wijk veel waardering opleveren.

Niet alle bewoners maken hun huis aardgasvrij via de wijkaanpak. Sommigen gaan liever op eigen houtje aan het verduurzamen. Toch hebben ze daarbij vaak advies nodig over voor hen geschikte maatregelen en het regelen van financiën, aannemers enzovoort. Geef bewoners in een wijk een duidelijke tijdslijn wanneer er wat gaat gebeuren. Ook is het van belang dat er  coördinatie plaatsvindt tussen alle uitvoerende partijen, zodat de werkzaamheden beter op elkaar worden afgestemd.

Dat kan op allerlei manieren. In één van de gemeenten, schrijft TNO, werden bewoners die overgingen op een aardgasvrije woning benaderd om mee te werken aan een poster. Op die poster werd informatie gegeven over wat er precies in de woningen van de betreffende bewoners is gebeurd. Ook werd het telefoonnummer van bewoners getoond, zodat zij kunnen worden benaderd door bewoners die nog van het gas af moeten.