Kostbare dagen gaan verloren
RIVM waarschuwt voor gebrekkig toezicht op koeltorens
Hoewel gemeenten verantwoordelijk zijn voor registratie van en toezicht op natte koeltorens bij inrichtingen, hebben zij daar weinig zicht…
Het kan heel anders lopen, toont een recente uitbraak in Portugal. Daar werden vorige maand in enkele dagen tijd meer dan driehonderd mensen ziek van de legionellabacterie, vermoedelijk afkomstig uit een koeltoren. Afgelopen week overleed daar de elfde patiënt aan de gevolgen van de longinfectie die de bacterie kan veroorzaken. Eenzelfde scenario kan zich in Nederland voordoen, volgens epidemioloog Petra Brandsema van het RIVM. ‘Als gemeenten niet weten waar zich op hun grondgebied natte koeltorens bevinden, gaan kostbare dagen verloren met het zoeken naar de besmettingsbron.’
Gemeenten verantwoordelijk
Sinds 2007 zijn gemeenten via de Wet milieubeheer verantwoordelijk voor het toezicht op natte koeltorens en in 2009 is dit uitgebreid met een meldplicht voor nieuwe koeltorens. Bij grote industriële installaties voert de provincie het toezicht uit. Doordat koeltorens die geplaatst zijn voor 2010 niet gemeld hoeven te worden, is het voor gemeenten en provincies niet duidelijk hoeveel koeltorens er werkelijk zijn binnen hun grenzen, stelt Brandsema. Volgens de Atlas van de Leefomgeving, waar een registratie van natte koeltorens wordt bijgehouden, staan er in Nederland circa vierduizend torens. Daarvan is ongeveer 30% bij toezichthouders bekend.
Gemeente denkt ten onrechte geen koeltorens te hebben
Dat cijfer is afkomstig uit een evaluatie van de registratie in 2012, maar volgens Brandsema is er geen reden om aan te nemen dat er sindsdien veel is verbeterd. Het RIVM ontvangt jaarlijks ruim driehonderd meldingen van legionellalongontsteking en slechts in drie of vier gevallen meldt de GGD – die de besmettingsbron altijd probeert op te sporen – dat in de buurt van de patiënt een natte koeltoren is geregistreerd. Brandsema: ‘Veel gemeenten denken ten onrechte dat zij geen natte koeltorens hebben. Apeldoorn meldt bijvoorbeeld dat die gemeente er 52 heeft, wat vrij realistisch is. Maar een iets grotere gemeente zegt er geen een te hebben. Toevallig is dat een gemeente bij mij in de buurt en ik zie ze daar op veel plekken staan.’
Toezicht deels naar omgevingsdiensten
Brandsema vermoedt dat een aantal gemeenten veronderstelt dat zij er niet meer over gaan, sinds het toezicht op een deel van de koeltorens is overgegaan naar de omgevingsdiensten of regionale uitvoeringsdiensten. Dit geldt echter alleen voor de vergunningsplichtige koeltorens die deel uitmaken van een industriële installatie, bij fabrieken bijvoorbeeld. Niet voor de koeltorens van airconditioningsinstallaties op kantoorgebouwen, zegt Brandsema. ‘Tenzij de gemeente bij de omgevingsdienst een “pluspakket” afneemt, maar dat gebeurt lang niet altijd.’
Gebruik expertise
Juist bij de fabriekskoeltorens is het toezicht over het algemeen goed geregeld, veronderstelt Brandsema. ‘Daar moeten veel vergunningszaken worden geregeld, dus dit draait daarin mee en onderhoud is vaak onderdel van het bedrijfsproces. Desondanks gaat het ook bij industriële koeltorens wel eens mis.’ Bij bedrijfsverzamelgebouwen is het onderhoud vaak een probleem. ‘Er is een eigenaar, een beheerder, diverse huurders, maar soms weet niemand wie verantwoordelijk is voor de koeltoren.’ Overigens werken niet alle airco’s met een natte koelinstallatie. Bij droge koeltorens speelt het risico op legionellabesmetting geen rol. Volgens het RIVM is het nodig om koeltorens actief op te sporen. Brandsema adviseert gemeenten gebruik te maken van de expertise van de omgevingsdienst of van de handleiding koeltoreninventarisatie en registratie van het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid.
Uitbraak in Amsterdam: 3 doden
Legionella kan zich ontwikkelen in water met een temperatuur tussen 20 en 50 graden Celsius. Door het inademen van besmette neveldruppels kunnen mensen ziek worden. Volgens het RIVM beschrijft een onderzoek uit 2013 totaal negentien uitbraken in de periode 2001 -2012 in twaalf landen veroorzaakt door koeltorens. In totaal waren hier 1609 patiënten bij betrokken, van wie 6% overleed. De laatste uitbraak veroorzaakt door een koeltoren in Nederland was in 2006, in Amsterdam. 33 Patiënten werden ziek, drie van hen overleden.
Reacties: 6
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Ik betwijfel of de omgevingsdiensten deze apparaten wel in zicht hebben. Het toezicht door deze diensten is vele malen belabberder dan voorheen bij de gemeenten. Toezichthouders zijn massaal achter een bureau komen te zitten om tientallen keren dezelfde informatie in te vullen die later helemaal niet terug is te vinden. Vooral Brabant spant de kroon.
Mogelijk dat het ontsluiten van de bekende locaties via de atlas leefomgeving en de mogelijkheid voor eenieder om nieuwe installaties / locaties te melden, in elk geval het aantal bekende locaties zal verbeteren.
Wat het artikel niet meldt is dat een groot deel van de regels die te maken hebben met veilig gebruik (dus het voorkomen van een uitbraak) via de Arbodienst is geregeld.
Uiteraard staan er veel die niet bekend zijn, wanneer de afweging wordt gemaakt dat kantoorpanden bv geen of een lage milieurelevantie hebben, komt daar dus niemand over de vloer.
En de verantwoording voor het melden van een installatie of een inrichting ligt bij de burger.
En, als hij toezicht wel goed is, is er dan geen risico ? Die suggestie gaat wel uit van dit bericht.
Het RIVM moet beter weten. Een paar jaar geleden overleden 25 mensen aan Q-koorts, 1000en anderen zijn voor hun leven lang gehandicapt. Ontstaan op agrarische bedrijven die bijna dagelijk worden gecontroleerd. Het RIVM wist van alle risico's, maar deed daar helemal NIETS mee. Pas na de golf aan doden kwam men in actie !
Dit onderwerp lijkt me prima om in te brengen in het provinciebrede Platform Omgevingsrecht. Daar kan worden besproken of dit onderwerp prioriteit heeft en zo ja, wat de beste aanpak is en wie daarbij een rol speelt. Samen sterk in handhaving!
Wij hebben in 2014 de bedrijven met de natte koeltorens bezocht. 6 bedrijven konden van de lijst omdat ze nooit geen gehad hadden, of overgestapt waren naar een gesloten systeem.
van de overige 17 bedrijven hadden:
4 een hogere controlefrequentie op legionella;
9 de minimale wettelijke eis;
1 bedrijf een te lage controle;
3 bedrijven geen controle.
Risico Inventarisatie en Evaluatie en Beheersplannen:
10 hebben een nieuwe RIE en/of beheersplan opgesteld;
3 bedrijven waren actueel;
3 bedrijven geen RIE en BP.
Het was een nuttig project. ook de bedrijven vonden het goed er weer eens extra aandacht op te vestigen. We hebben geen wanklank gehoord van de bedrijven.
m.vr.gr.
F. Dam, toezichthouder Omgevingsdienst West-Holland (Leiden).