Open brief aan Mark Rutte; leuk en vooruit

Geachte heer Rutte, beste Mark,

Ik weet niet of ik bij u moet zijn, maar ik weet even geen ander. Het is niet leuk en het gaat over het rijk en de vraag wie nu wie aanstuurt en aanjaagt als het om ruimte en vastgoed gaat. Misschien kunt u me van een adviesje voorzien?

Er zijn onderwerpen waar de agenda’s van de bottom en de top dezelfde zijn. Toch komen we samen niet altijd lekker vooruit. Dan verdwaal ik tussen de beleidsprogramma’s vanuit de ministeries, de acties van rijksinstituten en een heel arsenaal aan one-issue aanjaag- en expertteams die zich met de bottom bezighouden.

Zo hebben we krimpprogramma’s, het H-team en het Expertteam Transformatie die zich met leegstand bezighouden. Voor de mogelijke oplossing hebben we aparte BZK-programma’s voor de huisvesting van arbeidsmigranten, vluchtelingen en andere bijzondere doelgroepen. Vanuit OCW zijn er ook allerlei programma’s voor krimp, transformatie en leegstand. Dan hebben we nog het aanjaagteam voor zorgvastgoed, het Expertteam Eigenbouw, de Juridische Expertpool en meer. Iedereen is aardig, deskundig en wil wel praten, maar daarmee komen we nog niet vooruit. Ondertussen staat de kraan open, slokken we de ruimte op en bouwen we voor leegstand. Lijkt me dat niemand dat wil.

Geen drive, geen kennis

Daarbij lijkt het door die aanjaag- en expertteams of er in de samenleving en het werkveld geen drive, kennis en organisatiekracht aanwezig is. Dat die alleen bij het rijk zit. Ik zie dat niet zo. Neem bijvoorbeeld het klimaatbeleid. Daar wil de samenleving toch echt wel mee vooruit gezien allerlei initiatieven, technieken en nieuwe organisaties. Ook veel gemeenten en scholen willen hun vastgoed verduurzamen. Ze doen dat zo goed en kwaad als het gaat en helpen elkaar vooruit. Het enige dat het rijk hier in feite hoeft te doen is luisteren en de weg vrijmaken voor de vaart der volkeren. En graag een zetje om sneller vooruit te komen.

Maar zo gaat het niet. De bottom-up benadering blijkt in de praktijk toch lastig. Ik zie de worsteling voor me, vooral bij organisaties net onder de top. Je wordt betaald door het rijk, moet meedraaien met de Haagse mores en ondertussen wordt er van je verwacht dat je luistert en meebeweegt met de dynamiek van de samenleving die steeds mondiger en deskundiger wordt en steeds beter georganiseerd is. Die ongeduldig is en het rijk met kennis en kunde aanjaagt; tegenwoordig zelfs via de rechter.

De VNG en de PO-Raad zijn al heel lang in gesprek met allerlei ministeries en rijksgefinancierde instituten om vorm en inhoud te geven aan de Green Deal voor scholen. De tijd en energie tikt weg in de veelheid van organisaties, vergaderingen en institutionele belangen. Kan dat niet anders, gemakkelijker, motiverender? En vooral in een hoge versnelling vooruit? Kunt u dat niet even regelen met uw kabinet? Is voor ons ook leuker.

Lees hier de vorige columns van Ingrid de Moel, zoals Oude scholen zijn beter voor vernieuwing