Sleutel van herstel ligt in steden

De G4 wil meer ruimte van minister Blok om de huizenmarkt te stimuleren. In een brief aan de minister aan de vooravond van de begrotingsbehandeling doen zij een voorzet.

Voorstellen voor maatwerk
De Utrechtse wethouder Gilbert Isabella (PvdA) wil met zijn collega’s van de G4 niet langer het rijksbeleid van minister Blok bekritiseren, maar met voorstellen voor maatwerk de minister bewegen tot meer bewegingsruimte voor gemeenten. Isabella doet dat voor aanvang van de behandeling van de begroting van Blok in de Tweede Kamer en de Woontop die vandaag in Utrecht wordt gehouden. ‘Wie Utrecht binnenrijdt, ziet nog steeds volop bouwkranen. Utrecht is bij uitstek de plek voor de Woontop.’

Zorgen over beschikbaarheid betaalbare woningen
Over het algemeen is het slecht gesteld met de woningmarkt, ook in Utrecht, erkent Isabella. De stad heeft haar woningproductie met meer dan de helft naar beneden moeten bijstellen. ‘Toch is de markt hier wel in beweging, mede door de centrale ligging en de aanwezigheid van studenten.’ Wat de G4 wil zijn investeringen in de woningmarkt en het creëren van betaalbare woningen. ‘We hebben zorgen over de beschikbaarheid van betaalbare woningen. Corporaties investeren minder, omdat ze zich tot hun core business moeten beperken en verhuurdersheffing moeten afdragen. We begrijpen dat minister Blok rijksbeleid moet uitvoeren, maar wij zien de gevolgen.’ Die zijn dat investeringsprojecten niet van start gaan, corporaties op grote schaal afhaken, zoals in Leidsche Rijn, en leningen niet meer worden geborgd door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw.

Wijkaanpak stopzetten doodzonde
De G4 willen de succesvolle wijkaanpak in stand houden, weliswaar op een ander niveau en met minder financiën. ‘Het is doodzonde als die tien jaar durende opdracht nu wordt stopgezet.’ In Overvecht en Kanaleneiland wil de gemeente bijvoorbeeld gebouwen slopen om gedifferentieerde woningbouw terug te zetten. Maar een gevarieerde en evenwichtige bevolkingsopbouw in kwetsbare stadswijken is straks niet langer het geval, aldus de G4. Als de WOZ-waarde wordt meegewogen lopen die wijken namelijk een risico bij inkomenssegregatie. ‘Je krijgt dan minder diversiteit in de wijk, terwijl het nu de goede kant opgaat. Het is de weg van een lange adem. Het zou zonde zijn van de investeringen als we dit niet kunnen doorzetten. In Kanaleneiland is al een opwaartse beweging gaande die we door samen te werken met corporaties en investeerders hebben ingezet.’

Afspraken tussen gemeenten en woningcorporaties
Amsterdam en Utrecht zijn zogenoemde overdrukgebieden, vertelt Isabella. ‘Utrecht zal na 2030 400 duizend inwoners hebben. We hebben behoefte om in de regionale woningmarkt woningen te bouwen. We willen Leidsche Rijn afmaken en Kanaleneiland en Overvecht ontwikkelen. Andere steden hebben ook zulke prioriteiten.’ Een uniforme afbakening van het werkterrein van alle woningcorporaties vindt de G4 niet logisch. Ze pleiten voor lokale afspraken tussen gemeenten en woningcorporaties. Maatwerk dus. 'Samen zoeken we investeringsruimte om de wijkaanpak af te ronden. In Rotterdam Zuid zijn ook al projecten met steun van andere steden afgerond.’

Investeringsfonds voor stedelijke investeringen
Er zou een investeringsfonds moeten komen voor stedelijke investeringen, waarin niet alleen het rijk, provincies en gemeenten geld kunnen steken, maar ook externe investeerders, zoals pensioenfondsen en particuliere investeerders. 'Elke partij heeft winst te behalen. Ook buitenlandse investeerders zijn geïnteresseerd. We kunnen zo forse stappen vooruit zetten.’

Gezamenlijk belang
Minister Blok kan behulpzaam zijn door tegen een “maatschappelijk normale prijs” leegstaande gebouwen aan gemeenten af te staan. ‘Dat is een gezamenlijk belang. Blok is van die lege gebouwen af en de stad kan het transformeren.’ Utrecht is bijvoorbeeld al bezig met de aankoop van een defensieterrein, maar de overdracht van de gronden duurt langer dan gewenst. ‘Er zijn nog gesprekken over de kosten van sanering, sloop en over rijksmonumenten.’

Huurwoningen toewijzen aan lagere middeninkomens
De brief van de G4 staat vol met plannen. Samenwerking met banken om financiering van koopwoningen beter mogelijk te maken. Doorstroming verbeteren door aanpassing van regelgeving en ruimte voor experimenten. En 20 procent van de vrijkomende huurwoningen toewijzen aan lagere middeninkomens zonder dat elders te hoeven compenseren. ‘We vragen ons af of er niet nieuwe regels moeten komen voor het woonruimtetoewijzingssysteem. IN Utercht werken wel al met loting en het stellen van voorwaarden, bijvoorbeeld niet een persoon in een vijfkamerwoning.’

Utrecht zit op goud
Minister Blok is niet doof voor knelpunten die het leveren van maatwerk belemmeren, verwacht Isabella. ‘Hij kan zorgen voor regelluwe zones waar we niet worden gehinderd door strenge regels voor gebiedsontwikkeling en voor transformatie van leegstaande gebouwen.’ Uitvoering van de lijst met voorstellen moet ook leiden tot minder segregatie en economisch voordeel. ‘Utrecht zit op goud, maar we moeten het wel verzilveren. We zijn al uitgeroepen tot meest competitieve regio.’ De sleutel van herstel van de woningmarkt en de economie ligt in de steden, concluderen de G4. Isabella: ‘Dat lijkt mij de beste samenvatting.’