Wie niet kiest, verliest

Rotterdam en Eindhoven laten zien dat ‘wie kiest, wordt gekozen’. Recent wonnen Rotterdam (LonelyPlanet) en Eindhoven (Dutch Design award) terecht prijzen, omdat men expliciet durft te investeren en te kiezen voor een helder profiel van de binnenstad. Beide steden kennen geen mooi monumentaal en authentiek centrum, maar laten zien dat het gaat om met lef kiezen voor beleving, events en een profiel.

Natuurlijk profiteert de Rotterdamse binnenstad ook van de geweldige nieuwe stadsentree vanuit het station en de iconische markthal. De binnenstad van Eindhoven presteert zo goed omdat het economisch succes, publiekprivate samenwerking en de koopkracht van de Brainportregio landen in het centrum. Uit de Platform31-BEA analyse van de G32 binnenstadsvisies bleek dat ook andere steden niet achteroverleunen. De uitnodigde visies stralen het besef uit dat stilstand, achtergang is.

De laatste tijd zie ik helaas een ommekeer, mede omdat gemeenten gek worden gemaakt door de mogelijke komst van een Bauhaus, Hornbach, Decathlon of nog beter een factoryoutlet center (FOC). De miljoenen extra omzet en bruto honderden banen worden over een stad uitgestrooid. Illustratief is het debat over de mogelijke komst van een FOC naar Assen, waar de formele leegstand in de binnenstad alleen al ruim 17% is. Ondanks noodkreten van ondernemers en belangenclubs was de politiek vanaf het begin positief over de komst.

Profielloos

Op diverse plekken in het land kiest men niet. Men gaat voor en een sterke binnenstad én voor verdere groei of nieuwbouw van retail buiten het centrum/in de periferie. Illustratief zijn de keuzes van Apeldoorn, Arnhem, Nijmegen en Hengelo voor de binnenstad en ook voor de meer perifere locaties Voorwaarts, Rijnhal, Ressen en Westermaat. Dit resulteert (op termijn) in twee ‘standaard’ gebieden zonder profiel. Het kan ook anders. In Zuid-Limburg en de metropoolregio Eindhoven kiest de regio voor een sterke perifere locatie bij Heerlen respectievelijk Son en Breugel.

Kiezen voor binnenstad en periferie wordt verkocht door te beweren dat beide elkaar aanvullen en versterken. Na een bezoekje aan de woonboulevard of FOC reist men soms ook door naar de binnenstad, toch? En als de gemeenteraad het niet vertrouwt, dan verbied je gewoon op papier retail in de periferie, die ook in de binnenstad zou kunnen. Men vermeldt niet of dit valt te handhaven of dat er überhaupt geld is voor handhaving. En als de raad nog niet om is, roep je een achterhaald angstbeeld op dat perifere retail anders naar omliggende gemeenten gaat.

Het is niet anders, maar de retailmarkt zit gewoon in zwaar weer. Er is in menig regio fors regionaal overaanbod (en planaanbod) en leegstand, terwijl er voorraad is voor 100 miljoen Nederlanders. Bouwmarkten (Praxis versus Hornbach of Bauhaus) procederen elkaar kapot en blurring en branchevervaging nemen sterk toe. Er zijn voorspellingen dat zeker 100 van de 160 woon- en meubelboulevards gaan verdwijnen en toch gaan we door met groei en uitbreiding. Een woon- en meubelboulevard in het nauw maakt rare sprongen. De AH’s, Aldi’s, Lidl’s, Actions en anderen staan al in de rij de boulevards te helpen.

De aantrekkende economie en het kortetermijnopportunisme van ontwikkelaars zorgt er mede voor dat we even vergeten hoe de retailmarkt ervoor staat. Daarbij komt nog de urgentie bij gemeenten om het grondbedrijf of een planexploitatie dekkend te krijgen. De ouderwetse bestuurlijke tunnelvisie om zonder regionale afstemming mee te willen gaan in de vaart der volkeren komt ook nog geregeld voor. Ik roep raadsleden op echt te kiezen en gezond verstand te gebruiken met betrekking tot retailontwikkelingen.