Regie op de woningmarkt ontrafeld

In de sturing vanuit de Nationale Woon- en Bouwagenda duikelen nieuwe en bestaande begrippen over elkaar. Prestatieafspraken en bod kenden we al, tenminste dat dachten we. De reality-check is nieuw.

Maar wat is nu wat, en wie maakt met wie afspraken? Waarover? En wie bindt zich hier dan aan? We hebben de door het Rijk voorgestelde werkwijze samengevat.
Voor lokale partners is het belangrijk om eigen lokale processen hierop aan te sluiten. Dit vraagt nu nadenken over een slimme koppeling met de woonzorgvisie en lokale prestatieafspraken. Kennen van het veranderende speelveld langs 2 lijnen helpt hierbij.

Lijn 1: Rijk – provincie – gemeenten

In het programma Woningbouw staat aangegeven dat het Rijk de regie op de woningbouwopgave wil gaan versterken. Daarvoor worden afspraken met provincies gemaakt over hun aandeel in de opgaven voor de woningbouw.
Als eerst stap hebben provincies op 1 juni jl. een indicatief bod gedaan waarin het aandeel van iedere provincie in de nationale opgave staat beschreven (onder andere aantallen te bouwen woningen, de gewenste woningdifferentiatie, het tempo en de betaalbaarheid).
Over de indicatieve biedingen worden op 1 oktober 2022 definitieve afspraken gemaakt tussen Rijk en provincies. De gemeenten (corporaties en huurdersorganisaties) zijn hierin geen contractpartner.
Deze afspraken worden vervolgens voor 31 december 2022 doorvertaald naar regionale woondeals tussen provincie en gemeenten. Hierin zijn gemeenten wel contractpartner.
Gemeenten vertalen de woondeal door in hun woon(zorg)visies.

In deze hele lijn gelden de volgende uitgangspunten:

• De provincie doet een bod voorafgaand aan de prestatieafspraken met het Rijk. Per 1 juni is een conceptbod gedaan. Medio september volgt een definitief bod. In dit bod komen aan de orde: bouwopgave, versnelling, betaalbaarheid, aandachtsgroepen, en noodzakelijke randvoorwaarden.
• Dit bod moet ge-reality-checkt zijn bij gemeenten, corporaties, bouwers, huurdersorganisaties en waterschappen. De reality-check heeft geen direct bindende werking richting deze partijen.
• Tussen de provinciale prestatieafspraken en de woondeals mag geen licht bestaan. Indirect is er dus wel een bindende werking. Voor die doorwerking naar de gemeenten is meer tijd dan voor de reality-check.

Lijn 2: Prestatieafspraken corporaties

Het Rijk sluit “prestatieafspraken” met Aedes, Woonbond, IPO en VNG over de volkshuisvestelijke opgave van woningcorporaties. De bedoeling is deze afspraken in juni/juli af te ronden.
Naast deze prestatieafspraken blijft het traject van lokale prestatieafspraken (conform Woningwet) bestaan. Via de doorvertaling van de Woondeal in de woonvisie krijgt deze, via de ‘redelijke bijdrage’ van de corporatie, doorwerking in de lokale prestatieafspraken (jaarlijks of meerjarig).