Richtlijnen CO2-reductie genegeerd bij OV-aanbesteding

Stadsregio’s, provincies en (grote) gemeenten sturen bij aanbesteding van het openbaar vervoer veel te weinig op het terugdringen van CO2. De richtlijnen van de overheid op het gebied van duurzaam inkopen worden in de praktijk niet of onvoldoende nageleefd.

2,4 miljard aan OV-concessies

Dat blijkt uit onderzoek van groengasexploitant CNG Net dat vandaag wordt gepubliceerd. Het bedrijf analyseerde de laatste 12 aanbestedingen voor OV door lokale overheden. De totale waarde van de concessies bedroeg 2,4 miljard. In geen enkel bestek was CO2-reductie als directe eis opgenomen.

Hoge bandenspanning beloond

Wel werden er allerlei indirecte middelen beloond die tot minder uitstoot van schadelijke uitlaatgassen zouden kunnen leiden. ‘Zo kan een op papier hogere bandenspanning bij wijze van spreken tijdens de aanbesteding al punten opleveren en misschien zelfs de doorslag geven’, aldus Jan Theo Hoefakker, onderzoeker en projectmanager bij CNG Net.

Niet middel maar doel vastleggen
Het effect van dit soort maatregelen is echter nauwelijks te meten. Beter dan het middel voor te schrijven, kunnen de lokale overheden dan ook een reductiedoelstelling in de aanbesteding opnemen. ‘Beloon het terugdringen van elke ton CO2 met een X aantal punten. Het busbedrijf met de grootste reductie verhoogt dan zijn kansen om de order binnen te halen.’

Elektrisch niet altijd het beste

Dan heb je volgens Hoefakker altijd een concreet resultaat, terwijl de aanbieder zelf kan bepalen hoe hij dat wil behalen. Nu staat er vaak als eis in dat een aantal bussen geen schadelijke stoffen zou mogen uitstoten. Dat betekent in de praktijk dat er met elektrische voertuigen of wagens op waterstof moet worden gereden. Voor kleine busjes in de binnenstad is met name elektrisch een prima oplossing, maar voor de grotere voertuigen is het volgens CNG Net heel duur. Voor het geld van 2 elektrische bussen heb je een veelvoud aan bussen op aardgas, groen gas of biodiesel. ‘De reductie van CO2 is dan veel groter’.

Pleiten voor eigen winkel?

Maar is het niet verdacht logisch dat een exploitant van groengas pleit voor CO2-reductie via de inzet van bussen op groen gas? Hoefakker: ‘CNG Net is onderdeel van Ballast Nedam, we leggen ook waterstofstations en allerlei andere infrastructuur voor alternatieve brandstoffen aan. We installeren zelfs laadpalen. Het maakt ons niet uit met welke brandstof er wordt gereden, als de CO2-uitstoot maar afneemt.’

Internationale verplichting

Het is mede doordat stadsregio’s en provincies in de OV-aanbestedingen onvoldoende oog hebben voor CO2-reductie, dat Nederland de zijn internationale klimaatverplichtingen niet haalt, zo stelt CNG Net. ‘En dat terwijl we de Europese regels wel hebben uitgewerkt in de richtlijn Criteria Duurzaam Inkopen OV. Daarin staat dat er minder CO2 moet worden uitgestoten.

Richtlijn niet bindend

Maar deze richtlijn is niet bindend voor de lagere overheden. In de praktijk doen de overheden hier dus weinig of niets mee, aldus Hoefakker. Navraag bij de provincie Noord-Brabant leerde Hoefakker onlangs nog dat het bij hen geen enkele rol speelde tijdens de gunning. ‘En dat terwijl Brabant een van de grootste OV-aanbesteders van ons land is.’