Nederland kan leren van Japanse voorbereiding ramp

Nederland kent nauwelijks aardbevingen of tsunami’s maar dat wil niet zeggen dat we niets van de Japanse ramp zouden kunnen opsteken: vooral de aanpak van de hulpverlening na de ramp kan ons tot voorbeeld strekken. ‘Ze waren uitstekend voorbereid, zelfs over de mogelijkheden tot wederopbouw is nagedacht.’

Oefening betaalt zich uit
Dat stelt ingenieur Frans van de Ven, hoogleraar stedelijk waterbeheer aan de TU-delft. Hij doet al jaren onderzoek naar de watersituatie in Japan en is onder de indruk van de manier waarop de hulpverlening na de tsunami op gang is gekomen. ‘De organisatie is voortreffelijk, alle oefeningen en beleidsmatige voorbereidingen betalen zich nu uit’. Tegen dit natuurgeweld kon niemand opboksen, maar zonder voorbereidingen was de ramp na de ramp zeker nog veel groter geweest, aldus Van de Ven.

Infrastructuur
De situatie kan natuurlijk niet een op een naar Nederland worden vertaald, maar de hoogleraar ziet wel een paar lessen: zo zetten wij traditiegetrouw vooral in op het voorkomen van bijvoorbeeld een watersnoodramp. Pas de laatste jaren wordt er sterker nagedacht over hoe te handelen als zich onverhoopt toch een dijkdoorbraak heeft voorgedaan. ‘Het gaat de goede kant uit, maar we moeten veel verder gaan in het nadenken over hoe we infrastructuur en mensen beter kunnen beveiligen tegen de gevolgen van een ramp’. Hoe maken we een catastrofe behapbaar, zeg maar . 

Bootjes
Zo gingen de Japanners onmiddellijk na de tsunami al uit van de realiteit dat alle wegen onbegaan waren geworden. ‘Ze gingen met bootjes het gebeid in. De Nederlandse hulpdiensten zijn veel meer landgericht. De gedachte dat na een dijkdoorbraak alle vervoer niet meer over de weg maar per boot moet geschieden ben ik hier nog niet vaak tegengekomen’.

Waterbestendig bouwen
Ook aan de ‘waterbestendige’ inrichting van ons land kan volgens Van de Ven nog het een en ander worden verbeterd. Bestemmingsplannen, bouwverordeningen en waterbeheer, vooral de lokale overheden kunnen daar nog een slag slaan. ‘Houd bij het bouwen rekening met de kans op hoog water. In Japan fungeren hoge gebouwen als vluchtheuvel waar de mensen zich op kunnen terugtrekken. Dan moeten die gebouwen wel zo sterk zijn dat ze ook blijven staan’.

Breekijzers
Maar als aan die voorwaarde is voldaan volgt nog een hele reeks praktische zaken die mensenlevens kan redden. ‘Zorg dat huizen in gevarenzones een uitgang hebben aan de bovenkant. Dat verkleint de kans dat mensen tegen hun dak verdrinken omdat ze niet weg kunnen. En op de hulpposten in Japan liggen breekijzers klaar om slachtoffers uit ingestorte huize te bevrijden. Daar is de norm dat mensen zich de eerste 72 uur na een ramp zelf moet kunnen redden’.

Niet elk huis een luikje en een bootje
Maar moet elk huis dan een luikje in het dak hebben en een rubberboot op zolder? Nee, zover wil van de Ven niet gaan. ‘Maar er moet wel worden nagedacht over de gevolgen van een ramp en hoe deze zijn te minimaliseren’.

Maar als aan die voorwaarde is voldaan volgt nog een hele reeks praktische zaken die mensenlevens kan redden. ‘Zorg dat huizen in gevarenzones een uitgang hebben aan de bovenkant. Dat verkleint de kans dat mensen tegen hun dak verdrinken omdat ze niet weg kunnen. En op de hulpposten in Japan liggen breekijzers klaar om slachtoffers uit ingestorte huize te bevrijden. Daar is de norm dat mensen zich de eerste 72 uur na een ramp zelf moet kunnen redden’.

Niet elk huis een luikje en een bootje
Maar moet elk huis dan een luikje in het dak hebben en een rubberboot op zolder? Nee, zover wil van de Ven niet gaan. ‘Maar er moet wel worden nagedacht over de gevolgen van een ramp en hoe deze zijn te minimaliseren’.

Maar moet elk huis dan een luikje in het dak hebben en een rubberboot op zolder? Nee, zover wil van de Ven niet gaan. ‘Maar er moet wel worden nagedacht over de gevolgen van een ramp en hoe deze zijn te minimaliseren’.