Wachten op de wet

De Wet Hof ligt als voorstel nog bij de Raad van State, maar later dit jaar start het proefdraaien.

Zolang de wet bij de RvS ligt, mag Jan Gudde – sinds 1 november hoofd financieel en informatiebeleid bij het ministerie van Binnenlandse Zaken – er officieel niets over zeggen. Het huidige, demissionaire kabinet heeft volgens hem nog niet besloten of het dit wetsvoorstel bij de Tweede Kamer gaat indienen. ‘We zullen eerst het advies van de Raad van State moeten afwachten. Hopelijk komt dat nog wel voor het begin van de ambtelijke zomer.’

Wel is er volgens Gudde in het bestuurlijk overleg tussen rijk, provincies en gemeenten over de financiële verhoudingen een basismodel afgesproken, waarmee dit jaar nog wordt begonnen met proefdraaien. Dat proefdraaien gebeurt niet met enkele proefkonijnen, maar over de volle breedte. ‘We gaan nu uit van een macronorm voor provincies, gemeenten en waterschappen van 0,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Het gemeentelijk aandeel daarin is 0,35 procent. Dat is het saldo dat vanaf 1 januari 2013 gaat gelden. Het saldo voor 2014 is voor het volgend kabinet te bepalen’, aldus Gudde.

Volgens berekeningen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) komt het hanteren en handhaven van een harde euronorm neer op 138 euro per inwoner. Hoe het saldo gaat worden beheerd en beheerst, is volgens Gudde nog onduidelijk. Als te strak naar de referentiewaarde per gemeente wordt gekeken, zal dat volgens de VNG snel een negatief effect op de economie hebben.

Ook de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) pleit voor het hanteren van een macronorm voor decentrale overheden gezamenlijk. Maar om te voorkomen dat individuele decentrale overheden uiteindelijk bijdragen aan een overschrijding van de macro EMU-norm, moet er daarnaast een micronorm komen. Die moet duidelijk maken wat het aandeel van elke individuele bestuurlijke eenheid is.

Die norm dient volgens de Rfv vooral een signaalwaarde hebben, ter preventie van het overschrijden van de macronorm. Het sanctiemechanisme moet alleen in werking treden bij overschrijding van de macronorm en direct neerslaan bij de overheid die haar micronorm overschrijdt op nietverschoonbare gronden. Met andere woorden, uitgaven die onvermijdelijk en onuitstelbaar zijn moeten door de vingers worden gezien.

Als dan blijkt dat er sprake is van een overschrijding van het EMU-saldo door Nederland, ligt het volgens de Rfv in de rede de individuele overheid die de norm overtreedt te beboeten en niet het collectief van overheden van een bestuurslaag. ‘Decentrale overheden die zich aan de norm hebben gehouden, moeten niet alsnog worden getroffen door een korting op het gemeente- of provinciefonds, omdat andere over heden de norm hebben overschreden.’

Verder vindt de Rfv het onwenselijk dat decentrale overheden kunnen worden beboet terwijl Nederland als geheel binnen de Europese begrotingsnormen blijft. ‘Het past niet binnen de bestuurlijke verhoudingen om nationaal regels te stellen die verder gaan dan de Europese regelgeving.’