Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken wil gemeentelijke herindelingen financieel minder onaantrekkelijk maken. Zoals het nu is geregeld, krijgen fusiegemeenten tonnen minder van het rijk. ‘Ik wil een prikkel de andere kant op.’
Plasterk maakt herindelingen financieel aantrekkelijker
Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken wil gemeentelijke herindelingen financieel minder onaantrekkelijk maken. Zoals het nu is…
Verdubbeling tempo herindeling
Dat zegt de PvdA-bewindsman deze week in een interview met Binnenlands Bestuur. Om het tempo van herindelingen op te voeren (‘ik wil een verdubbeling’) overweegt Plasterk onder andere met financiële prikkels te gaan werken in het gemeentefonds. ‘Ik ga daar naar kijken, samen met mijn collega van Financiën en in overleg met de VNG’, zegt hij. ‘Als vier gemeenten nu fuseren, krijgen ze minder aan algemene uitkering. Dat heeft te maken met de zogeheten vaste voet, een vast bedrag voor elke gemeente. Bij een fusie van vier naar één gemeente wordt datzelfde bedrag uitgekeerd, maar voor slechts één gemeente. De vaste voet wordt dus minder. Dat maakt het minder aantrekkelijk om te fuseren. Ik wil een prikkel de andere kant op.’
Sleutelen aan het gemeentefonds
Hoe de minister gaat sleutelen aan die zogeheten vaste voet, staat nog niet vast. ‘Laat ik het zo zeggen: ik ga er voor zorgen dat herindelen minder onaantrekkelijk wordt door de vaste voet.’ Door het wegvallen van de vaste voet bij een herindeling gaan bijvoorbeeld Gaasterlân-Sleat, Lemsterland en Skarsterlân er bij de fusie volgend jaar ruim acht ton structureel op achteruit, zo hadden ze zelf al becijferd. Die vaste voet komt namelijk nu neer op zo’n 400.000 euro per gemeente. Groot of klein; elke gemeente krijgt dat bedrag. Alleen de regeling voor de vier grote gemeenten, Baarle-Nassau en de Waddengemeenten is anders. Zo krijgen Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht jaarlijks respectievelijk 67, 121, 163 en 283 miljoen euro aan vaste bijdrage uitgekeerd. Die vaste bijdrage voor de G4 ligt overigens onder vuur. De onderbouwing ervan is volgens een advies van de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) uit 2011 aan de minister van Binnenlandse Zaken ‘achterhaald.’
Forse tegenvaller bij fusie
Eerder al, in 2008, wees een gezamenlijk rapport van de Rijksuniversiteit Groningen en Berenschot – geschreven in opdracht van de provincie Zuid-Holland – op de nadelige gevolgen van de huidige regeling bij herindelingen. Uit hun onderzoek naar onder andere de effecten van herindelingen bleek dat veel gemeenten in de eerste jaren na de fusie te maken hebben met forse financiële tegenvallers. Zo viel op dat er in de nieuwe gemeente vaker wordt gesproken en nagedacht over bezuinigingen in vergelijking met de oude gemeente. Eén van de verklaringen is volgens de onderzoekers dat de nieuwe gemeente al snel minder geld uit het gemeentefonds krijgt. ‘Het fonds keert voor elke gemeente een vaste voet uit, een vast bedrag voor elke gemeente. Een fusie van drie gemeenten betekent dus een achteruitgang van drie naar een keer uitbetaling van die vaste voet. Op termijn is dat logisch, de nieuwe gemeente moet immers schaalvoordelen halen en daarom minder kosten maken. Maar dat effect doet zich niet meteen voor, terwijl de inkomsten wel dalen’, aldus de onderzoekers.
Lees vrijdag het hele interview met Plasterk in Binnenlands Bestuur 1
Reacties: 11
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
8 ton minder. 2 burgemeesters minder, 2 gemeentesecretarissen minder, 4 secretaresses minder en (geschat) 2 wethouders minder. Daarnaast ook minder overige leidinggevenden. Volgens mij hou je dan geld over!
Als de vos de passie preekt, boer let op uw kippen ,
@ Jan: de fusiegemeente moet wel het wachtgeld betalen van de overtollig geworden bestuurders en ambtenaren.
@ Jan.
Een fusie levert wel besparingen op, maar niet op het personele vlak. Uit alle staatjes blijkt dat hoe groter de gemeente, hoe hoger de personeelskosten per inwoner.
Grotere organisatie betekent dat (de top) meer gaat verdienen en vaak dat er een (dure) managementlaag bij komt.
Besparingen zijn wel op andere terreinen mogelijk en de kwaliteit en continuiteit verbeteren.
@ Jan. Niet alleen komt er recht op wachtgeld (maar dat is tijdelijk); ook maakt het loongebouw het mogelijk dat medewerkers in hogere schalen terechtkomen. Bij grotere gemeenten is hogere inschaling mogelijk.
En meer in het algemeen; er worden taken vanuit het Rijk overgeheveld. Daar hoort specialistische kennis bij. Evenmin aansporing om de lonen te verlagen, of zelfs op hetzelfde peil te houden.
"de nieuwe gemeente moet immers schaalvoordelen halen en daarom minder kosten maken" aldus de onderzoekers.
Blijkbaar worden deze onderzoekers niet gehinderd door kennis over vergelijkbaar onderzoek door zo maar wat te roepen.
Sorry meneer Plassterk,
Los van het feit dat er teveel onzin zit in uw verhaal
zie daarvoor de andere bijdragen over extra management, duurder bestuur etc. - is het ook nog zo dat een slecht verhaal niet beter wordt door er wat smeergeld naast te leggen. Dat doet m'n zwager wel als hij een kaas "verliest" bij de douane in Marokko als hij een truck vol over de grens probeert te krijgen voordat z'n jong belegen oud is, maar hier werkt dat niet. Nee van hersenonderzoek heeft u meer verstand. zegt men.
Als ambtenaren werken zoals in het bedrijfsleven,werken conform laatste regels.en automatiseren wat geautomatiseerd kan worden,dus werkverschaffing weg komen we een heel eind .Minder salaris voor 2 burgemeesters etc minder.dus zeer goed uitvoerbaar,pak waterschappen ook meteen aan hier zijn miljoenen op te bezuinigen.,laat ze samenwerken en alleen dan is er een kapitaal te verdienen op WATERGRAVEN bijvoorbeeld.
Op de weg naar het 3-partijenstelsel is ook dit een van de ondemocratische kronkels om de burger direct meer te belasten door zijn gemeenten met nog meer taken en hogere kosten op te zadelen zonder daar voldoende budget voor te krijgen. De staat wil de gemeentes aan hun reserves zodat ook het provinciale reservepotje uiteindelijk in de lege schatkist zonder bodem verdwijnt richting Brussel. Dijsselbloem zal blij zijn met zoveel ondersteuning. Een dure post voor een nog duurdere bijdrage, maar ja. Die betaalt de burger. Hoezo voedselbank en werkelozen of verlaagde bijstand. Met dit beleid gaan we terug naar Griekse en Italiaanse normen met de kosten van hier. Armoede troef voor de ongeschoolde burger, zijn baan werd al geëxporteerd.
Op zichzelf heeft Plasterk natuurlijk groot gelijk. Alleen snap ik niet dat BiZA (de beheerder van het gemeentefonds) daar niet eerder op is gekomen. Fusies van gemeenten zijn immers al enige jaren aan de orde van de dag. Het probleem is feitelijk heel simpel op te lossen door iedere gemeente een vast bedrag per inwoner te voteren van het op dit moment voor dit onderdeel beschikbare totaalbedrag. Daar hoeft niemand het buskruit voor uit te vinden. Maar kennelijk ontbreekt het aan daadkracht bij dit ministerie. Overigens meer te wijten aan zijn ambtelijke staf dan aan de huidige minister.
Plasterk ontvouwt in Binnenlands Bestuur - als bioloog - zijn 'visie' op het lokale bestuur. Het begint nog goed. Gemeenten staan als bestuurslaag het dichtst bij de burger. Dus zorgtaken kunnen het beste door gemeenten worden uitgevoerd. Participatiewet, Jeugdwet, AWBZ, WMO en Drank- en Horecawet: hatseflats.
Maar: verschillen tussen gemeenten worden als onrechtvaardig beschouwd. Dus: geen verruiming lokaal belastinggebied (ruimte die er is in de OZB wordt ook door Rijk gereguleerd), wel over alles verantwoording aan Rijk afleggen en verder strikt toezien dat tarieven voor producten als rijbewijs, paspoort en wellicht ook bouwleges overal gelijk zijn. Hebben die gemeenten geen democratisch gekozen bestuur dat daar op toeziet, dan?
Gemeenten moeten daarvoor 'sterk' zijn, maar Plasterk lijkt wel te willen voorkomen - opvallend voor een bioloog - dat dit 'organisch' gebeurt. Gemeenschappelijke regelingen en een centrumgemeente-constructie zijn uit den boze, want dan is het ineens wel relevant dat er een gemeenteraad is waar verantwoording aan moet worden afgelegd.
Plasterk's antwoord? Hij wil als een waar 'creationist' een landsdekkend systeem van 5 landsdelen en gemeenten met tenminste 100.000 inwoners. Plasterk gaat er gemakshalve aan voorbij dat het enige resultaat van een herindeling doorgaans hooguit de herindeling zelf is (Citaat Ben Tiggelaar in NRC van 19/20 januari).
Ik snap dat besturen geen exacte wetenschap is, zoals biologie. Maar deze 'visie' van Plasterk en kabinet is wel héél inconsistent.