Uitstel herijking gemeentefonds definitief
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) ‘zal zich niet verzetten’ tegen het uitstel van de herijking van het gemeentefonds. De herverdeling zou dermate nadelig uitpakken voor plattelandsgemeenten dat besloten werd tot uitstel tot 2022. Minister Knops stuurde een brief aan de Tweede Kamer over het definitieve besluit.
Verbeteringen
‘De verdeelformules voor het sociaal domein zijn een verbetering’, laat een VNG-woordvoerder weten, ‘maar in het klassiek domein zijn nog verbeteringen nodig.’ Omdat gemeenten te weinig geld hebben voor het uitvoeren van de taken in het sociaal domein, zoals jeugdzorg, hebben zij moeite om hun begrotingen sluitend te krijgen. De provinciale toezichthouders vreesden al dat de herverdeling voor sommige gemeenten de nekslag had kunnen betekenen. Volgens de VNG had deze herijking dus voor een verbetering gezorgd in het sociaal domein, maar laat de rest te wensen over.
Eisen
Er wordt aanvullend onderzoek verricht. Daarin moet volgens de VNG in ieder geval gekeken worden of er verdeelmodellen kunnen komen die betrouwbaarder zijn en beter uit te leggen. De koepelorganisatie dringt erop aan dat gemeenten in december geïnformeerd worden over de nieuwe verdeling.
265 gemeenten
Maar een nieuwe verdeling zal volgens de VNG niet genoeg zijn om de problemen op te lossen. ‘Het is zorgwekkend dat 265 gemeenten voor het jaar 2020 een exploitatietekort hebben begroot.’ Parallel aan het onderzoek moet daarvoor een oplossing worden gezocht. ‘Het is onvoldoende om de aandacht alleen te richten op het oplossen van de discrepanties in de verdeling’, laat de woordvoerder weten. ‘De koek moet groter, voor een herijking plaats kan vinden.’
Naar grotere gemeenten
'In media is reeds bericht dat de nieuwe verdeling een herverdeling van middelen naar grotere gemeenten zou betekenen', schrijft minister Knops (Binnenlandse Zaken, CDA) aan de Tweede Kamer. De minister herkent dit beeld op basis van de eerste resultaten van het onderzoek. 'Herverdelen van geld leidt onherroepelijk tot voor- en nadeelgemeenten. Door sommige gemeenten wordt echter aangegeven dat niet herverdelen ook pijn doet. Daarom wil ik voor het einde van dit jaar de besluitvorming over de invoering afronden.'
Reactie op dit bericht
Dat gemeenten de taken in het het sociaal domein beter -en misschien zelfs ook wel goedkoper- kunnen oppakken, wil ik meteen geloven. Maar dan had er wel een ordentelijke overdracht van dossiers moeten plaatsvinden (is dus niet gebeurd) en had er ook een gelijk financieringsniveau moeten zijn (is dus ook niet gebeurd).
Praten over een herverdeling van de gemeentefondsmiddelen is nu in feite alleen maar praten over een andere verdeling van de armoede, zonder de oorzaak van die armoede aan te pakken.
In deze discussie mag je wat mij betreft ook het toewijzings- en verdelingsmodel betrekken. In de systeemwijziging aangaande decentralisatie en transities zijn te snel, te rigoureus en te weinig doordacht sociaal domeinthema's - sommigen met een open eind karakter - doorgezet naar 350+ gemeenten. En dan ook nog met een grote mate van vrijheid in de vertaling naar lokaal beleid. Dat dit in combinatie met kortingen niet handelbaar is (zowel qua inhoudelijke expertise, organisatiekracht en - kennis, ed.) was te voorzien. Maatwerkgericht werken richting burgers al dan niet via wijksturing en teams is mooi. Maar het kan toch niet zo zijn dat er per gemeente creatief met kurk gegoocheld en geëxperimenteerd wordt met basisrechten om vervolgens de gaten in andere begrotingsdisciplines te dichten. Men wil het hele gemeentelijke verdeelmodel nog eens onder de loep nemen. Goede zaak, en kijk dan ook even of je bepaalde (sociaal - domein) zaken niet weer op een ander niveau moet alloceren (regio, provincie of nationaal). Er wordt nu te veel geprutst en gefröbeld op gemeentelijk niveau wat tot onrechtvaardigheid en onrechtmatigheid leidt tussen gemeenten.
Paul Depla, voorzitter Stedennetwerk G40