Schatkistbankieren kostte vooral provincies miljoenen

Provincies en gemeenten zijn de afgelopen jaren 22,3 miljoen euro aan rente-inkomsten misgelopen omdat ze hun overtollige middelen gedwongen moesten stallen bij het ministerie van Financiën. Op de markt lagen de rentetarieven hoger.

Aan schatkistbankieren zijn gemeenten en provincies sinds 2013 gehouden. De verplichting werd ingevoerd om een aantal redenen, zoals een verlaging van de EMU-schuld en de vermindering van risico’s. Eén belangrijke reden is ook, zo meldt het ministerie van Financiën, een doelmatig beheer van publieke middelen, ofwel een ‘optimaal renteresultaat’.

Nul procent
Met nul procent rente die bij de schatkist bankierende overheden nu vangen, kan van een optimaal rendement niet echt worden gesproken. Zelfs wanneer het voor 30 jaar wordt vastgezet blijft het rentetarief zegge en schrijven nul procent.

Het verlies dat de decentrale overheden leden als gevolg van het verplicht schatkistbankieren blijkt uit antwoord van minister Hoekstra van Financiën op vragen van de vaste commissie van Financiën van de Tweede Kamer. Hij zette op een rijtje wat over de periode 2014-2017 het veronderstelde rentevoordeel of -nadeel was voor de verschillende deelnemers aan het schatkistbankieren. Zijn conclusie luidt dat provincies en gemeenten op hun positieve tegoeden ‘over het algemeen minder rendement halen in de schatkist dan in de markt.’ Over de jaren 2014 en 2015 kostte dat schatkistbankieren ze bijna 33 miljoen euro.

Negatieve rente
In de jaren 2016 en 2017 is er door de negatieve korte marktrente volgens Hoekstra ‘een klein voordeel’ ten opzichte van de markt voor deelnemers met een positief saldo op hun rekening-courant. De rente bij de schatkist ligt in die periode door de ondergrens van nul procent rente hoger dan de negatieve rente die de markt in rekening brengt op uitzettingen. Wanneer de vergoeding die decentrale overheden in de markt zouden krijgen negatief is, is het volgens de minister gunstiger om geld aan te houden in de schatkist. Het voordeel van bankieren bij de schatkist is in die twee jaar iets meer dan 10 miljoen euro.

Provincies
Al met al zitten de decentrale overheden met een nadelig verschil van ruim 22 miljoen euro  over de jaren 2014-2017. De meeste pijn zit dan bij de provincies. Welke decentrale overheden hebben het meeste geld hebben gestald bij de schatkistbankierenfaciliteit is weliswaar niet openbaar. In totaal gaat het in elk geval om 9,5 miljard euro. Dat was althans de stand van zaken eind 2017. Wat wel bekend is, is dat het merendeel daarvan – 6,1 miljard euro – afkomstig is van provincies. Gelderland zit er bijvoorbeeld voor één miljard euro in, en zou  niets liever doen dan het bij rijk gestalde geld weg te halen met de bedoeling er elders meer rendement mee te halen.

Ontwijkgedrag
De Tweede Kamer wilde van minister Hoekstra ook weten of hij onderzoek heeft gedaan naar manieren waarop decentrale overheden schatkistbankieren bewust of onbewust ‘ontwijken’. Dat zouden ze bijvoorbeeld kunnen doen door het doen van kapitaalstortingen in deelnemingen. De CDA-bewindsman zegt daar geen onderzoek naar te hebben gedaan, en evenmin zijn hem daarvan signalen bekend. ‘Decentrale overheden informeren af en toe naar de toelaatbaarheid van bepaalde constructies, waarbij in goed overleg tot een oplossing kan worden gekomen’, aldus Hoekstra.