Gemeentelijke samenwerking wordt vaak gezien als een middel om kosten te besparen. Nieuw onderzoek wijst uit dat uitgaven er meestal niet door worden verlaagd.
Samenwerking gemeenten verlaagt uitgaven zelden
Gemeentelijke samenwerking wordt vaak gezien als een middel om kosten te besparen. Nieuw onderzoek van Coelo wijst uit dat uitgaven er…
Uitgaven verhoogd
Het onderzoek van het Groningse Coelo naar de doelmatigheid van gemeentelijke samenwerking is vandaag gepresenteerd in ESB. Coelo-directeur Maarten Allers en onderzoeker Tom de Greef stellen daarin vast dat samenwerking tussen gemeenten in de periode 2005–2013 niet heeft geleid tot lagere uitgaven. ‘Bij zowel kleinere als grotere gemeenten lijkt samenwerking de uitgaven juist te hebben verhoogd’, aldus de onderzoekers.
Scherp contrast
Ze tonen aan dat de mate van samenwerking geen onderscheidende invloed heeft op de hoogte van de uitgaven van een gemeente. Die bevinding staat in scherp contrast tot het bestaande beeld dat samenwerking – en dan vooral wat betreft kleine gemeenten – zou moeten resulteren in kostenreductie. Ook het inbouwen van een vertraging van een of twee jaar leidt niet tot enig effect van de samenwerking op de uitgaven.
Dienstverlening
Ook voor de hypothese dat samenwerking zou leiden tot betere dienstverlening is door Allers en De Greef geen onderbouwing gevonden. De uitkomsten komen overeen met die van onderzoek naar de financiële effecten van gemeentelijke herindeling. Ook daar is geen meetbaar effect op uitgaven of voorzieningenniveaus.
Alleen bij belastinginning levert samenwerking besparingen op, maar die zijn volgens hen niet zichtbaar op het niveau van de totale gemeentelijke uitgaven. De uitgaven die samenhangen met belastinginning maken echter amper 0,4 procent uit van de totale uitgaven van een gemeente. ‘Misschien verklaart dat waarom er geen effect zichtbaar is van belastingsamenwerking op de totale gemeentelijke uitgaven.’
Sociaal domein
Volgens hoogleraar Allers zijn de onderzoeksresultaten relevant voor beleidsmakers omdat kostenbesparing vaak wordt aangedragen als een belangrijke reden om te gaan samenwerken. Een andere reden voor samenwerking is dat gemeenten soms te klein zijn om bepaalde taken zelfstandig uit te voeren. ‘Het is dus belangrijk om voorzichtig te zijn met het inboeken van besparingen, want die zullen sterk afhangen van de gebruikte productietechniek. Bij kapitaalintensieve diensten als belastinginning zijn de besparingsmogelijkheden door opschaling het grootst. In het sociale domein is het bestaan van schaalvoordelen echter twijfelachtig’, aldus de onderzoekers.
8 miljard
In de periode 2005–2013 stegen de gemeentelijke uitgaven via samenwerkingsverbanden van 1,8 naar bijna 8 miljard euro per jaar. Gecorrigeerd voor inflatie is dat een verviervoudiging.
Reacties: 7
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
What’s new. Dit weten we toch allang. Het zogenaamde efficiencydenken bij samenwerkingen kost alleen maar geld.
Samenwerking moet je niet aangaan om financieel gewin, maar kwaliteitsverbetering. Kleine gemeenten zijn ambtelijk niet toegerust op het maken van beleid voor het sociaal domein.
Ries Oonk gooit er wel een heel algemene dooddoener in. Ik ken kleine gemeenten die slagvaardiger en efficiënter zijn op het gebeid van Sociaal domein en het beleid daarop dan sommige grote of middelgrote gemeenten.
Pas vooral op met dit soort populistische beeldvorming en algemeenheden die toch niet zo algemeen blijken te zijn. Iets meer nuance graag.
Volgens mij lezen beleidsmakers en bestuurders van nature geen informatie die tegen hun denkwereld in gaat. Zo'n uitslag van een dergelijk onderzoek, jááren geleden was er al eerder, maar de mantra blijft: "samenwerking bespaart". Ben benieuwd welke tegenwerpingen er nu weer worden geopperd.
Voor het verkrijgen van meer bestuurskracht is daarom fusie, hopelijk op termijn zelfs fusie tot regio-grootte, een veel betere optie. Door het opheffen van de provincies wordt er dan tevens via vermindering van één bestuurslaag een extra efficiency-slag gemaakt.
Oonk heeft volstrekt gelijk.
Gemeentelijke samenwerking, Wgr of privaatrechtelijk, is feiltelijk een beperkte vorm van uitbesteding.
En van uitbesteding weten al 30 jaar dat het altijd duurder is dan verwacht en gedacht. En dat uitbesteding om financieel gewin een garantie is voor mislukking.
Al met al lijkt me het maar het beste toe te werken naar gemeenten ter grootte van de huidige samenwerkingsverbanden (pakweg 400.000 à 700.000 inwoners per stuk), die dan niet meer no-dig zijn. Zaken van lokaal belang kunnen door zelfstandige democratisch gekozen wijk- of dorpsra-den worden opgepakt.