Mini-mkba voor 450 projecten bespaart Eindhoven geld

Zijn al die projecten die de gemeente de afgelopen vijf jaar bedacht echt nog nodig? Gemeente Eindhoven, genoodzaakt financiële keuzes te maken, besloot alle 450 projecten voor het meerjareninvesteringsprogramma tegen het licht te houden. De mini-mkba die daarvoor werd gebruikt, is nu standaardprocedure bij nieuwe projecten.

Legitimiteit, effectiviteit, efficiëntie en risico’s

Normaal gesproken levert een maatschappelijke kosten-batenanalyse (mkba) een telefoonboek aan rapporten op, zegt wethouder financiën Staf Depla. Maar in de Eindhovense mini-variant bleef het onderzoekswerk beperkt tot een overzicht van legitimiteit, effectiviteit, efficiëntie en risico’s van de projecten. Die variëren van fietspaden, tot ict-investeringen en een nieuwe school, waarmee bedragen tussen 50.000 en 20 miljoen euro zijn gemoeid.

Afwegen wat wel en niet doorgaat

Depla: ‘Het was niet mogelijk om alles te financieren. Bovendien bleken sommige dingen al heel lang op het lijstje te staan. Voor plannen die vijf jaar geleden zijn bedacht, is de situatie nu misschien veranderd. We wilden een goede afweging kunnen maken welke projecten wel en niet door moeten gaan. En we wilden het snel doen.’

Winst in beter plannen

In een half jaar tijd waren alle 450 projecten onder de loep genomen. Niet door externe bureaus, maar door eigen deskundigen, die op ‘workshopachtige wijze’ hun eigen projecten nog eens kritisch bekeken. Het resulteerde in de nodige aanpassingen, uitstel voor diverse projecten en afstel voor enkele andere. ‘Als wethouder financiën viel het mij een beetje tegen dat maar weinig projecten afvielen, maar voor Eindhoven is het natuurlijk goed nieuws dat we goede en zinnige projecten hebben bedacht.’ De meeste winst bleek te behalen in beter plannen, waardoor investeringen over langere perioden kunnen worden uitgesmeerd. De plannen die er nu nog liggen zijn te financieren, zegt Depla.

Organisatie kritischer naar eigen voorstellen

De winst die het de gemeente verder opleverde, is dat de mini-mkba nu gelijk is ingeburgerd als toetsinstrument op alle afdelingen. ‘We hebben ook als doelstelling dat de organisatie kritischer kijkt naar eigen voorstellen.’ Die afweging kun je na de mini-mkba beter maken, vindt Depla. Ook voor bestuurders wordt inzichtelijk wat prioriteit heeft. Hoewel hij benadrukt dat de methode geen exacte wetenschap is. ‘Je kunt het belang van groene ruimte nu eenmaal niet objectief afwegen tegen betere doorstroming; de uitgangspunten die je erin stopt, krijg je er ook uit. Een bestuurlijke afweging blijft altijd nodig.’

Mini-mkba voortaan standaard bij projecten

De mini-mkba wordt in Eindhoven voortaan standaard ingezet bij nieuwe projecten, op drie momenten in het planproces. Dat betekent dat al een mkba wordt gemaakt bij de voorstudie naar de voorbereiding, zegt Depla. ‘Vaak komt een mkba pas aan het eind van de rit, maar dan bevind je je eigenlijk al op een rijdende trein. Wij willen die afweging aan het begin, een herbeoordeling als de voorbereiding is uitgevoerd en nogmaals wanneer we een project definitief willen uitvoeren.’

Niet bureaucratisch

Het lijkt bureaucratisch, maar dat is het volgens Depla niet. ‘Als alles goed is, zit er tussen de verschillende beoordelingen weinig verschil en is niet veel onderzoek nodig. Zeker nu deze achterstand is ingelopen. Maar als tussentijds wel iets verandert, is dit een goede manier om bij te houden of plannen voldoen aan de minimale criteria legitimiteit, effectiviteit, efficiëntie en beperken van risico’s.’