Elke gemeente doet wel iets aan armoedebeleid, maar hoe hoog het armoedebudget precies is en waaraan dat wordt besteed valt nauwelijks na te gaan. Laat staan dat het mogelijk is het effect van de inzet vast te stellen.
Effect lokaal armoedebeleid ongewis
Elke gemeente doet wel iets aan armoedebeleid, maar hoe hoog het armoedebudget precies is en waaraan dat wordt besteed valt nauwelijks na…
Het is de rekenkamer van Lelystad die tot die best treurige conclusie komt na vergelijking van negen rekenkamerrapporten die sinds 2015 zijn uitgekomen. De rekenkamer deed het onderzoek om te komen tot een helder advies voor de gemeenteraad van Lelystad. Die buigt zich binnenkort over de herijking van het beleid op het gebied van armoede en schuldhulpverlening.
Onvoldoende controle
De hoofdconclusie van het vergelijkend onderzoek luidt dat de raden in al die gemeenten veelal onvoldoende in staat zijn te controleren of het beschikbare geld voor armoedebeleid
wel effectief en efficiënt wordt besteed. In de negen onderzochte gemeenten is het beleid daarvoor niet voldoende concreet en navolgbaar.
Dat vaak onduidelijk is hoe hoog het armoedebudget precies is, komt deels doordat armoedebeleid meestal geen eigen programma heeft in de gemeentelijke programmabegroting. Bovendien is het armoedebeleid volgens de onderzoekers complex, omdat het een terrein is waarop met veel, vaak charitatieve, organisaties wordt samengewerkt. Dat maatschappelijk middenveld voert effectief een deel van het beleid uit.
Stille armoede
Die complexiteit van het beleidsterrein laat volgens de rekenkameer onverlet, dat de raad zou moeten kunnen vaststellen wat er van de inzet van de specifieke armoedemiddelen terechtkomt en of het budget zo effectief en efficiënt mogelijk wordt besteed. Gediscussieerd wordt er in de raad vaak wel over wat er ‘in het armoedebeleid wordt gestopt’, maar niet wat eruit moet komen. Daarbij komt volgens de onderzoekers dat de oorzaken van armoede bij gemeenten vaak onbekend zijn, waardoor het lastig is om effectief beleid te maken. Blinde vlekken zijn met name de stille armoede na bijvoorbeeld echtscheiding en pensionering en werkende armen.
Objectief zicht
Voor veel gemeenten is hun armoedemonitor het belangrijkste instrument om met kwantitatief onderzoek objectief zicht te houden op de doelgroep. Maar de meeste gemeentelijke armoedemonitoren gaan uit van een smalle definitie van de doelgroep, waarin alleen naar inkomen wordt gekeken en niet ook naar deelname in de samenleving. Daarbij komt dat meestal alleen de armoedeproblematiek in kaart wordt gebracht van huishoudens die op dit moment gebruikmaken van één of meer armoederegelingen van de gemeente.
Daarmee zijn volgens de onderzoekers echter lang niet alle minima in beeld: zo ontbreken gegevens over inwoners met een minimuminkomen die geen gebruik maken van gemeentelijke voorzieningen. De cijfers uit de meeste gemeentelijke armoedemonitoren zijn daarmee per definitie een onderschatting van de armoedeproblematiek en de opgave waar de gemeente voor staat.
Chronische ziekte
De cijfers uit de gemeentelijke armoedemonitoren zeggen meestal niet veel over de oorzaken van de armoedeproblematiek. Ook dat belemmert het zicht op de opgave: bij welk deel van de minimahuishoudens is bijvoorbeeld sprake van een chronische ziekte die maakt dat er geen zicht is op verbetering van de inkomenssituatie via werk? Bij welk deel van de populatie is het onvoldoende beheersen van de taal of een gebrek aan opleiding de oorzaak? En welk deel is bereid en capabel om te werken, maar kan door het ontbreken van geschikte vacatures geen werk vinden?
Het gevaar van het gebrek aan duidelijkheid over de maatschappelijke effecten, is volgens de onderzoekers dat de discussie in de raad alleen gaat over uitvoeringszaken en concrete projecten en regelingen, zonder dat de vraag wordt beantwoord of de gemeente nu de gewenste effecten bereikt. ‘Vaak sturen raden dan ook op (toename van) gebruik van middelen.’
Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 22 van deze week
Reacties: 6
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Wat ik al jaren vermoedde en heb uutgesproken richting verstrekkers is nu bewaarheid. Nl dat effecten van armoedebeleid en dus sturing niet zichtbaar is. Dus het roer moet om. Het zou zomaar kunnen dat een kleine groep de meeste middelen claimt. Het appel aan het maatschappelijk midden veld is wat mij betreft niet alleen toegang faciliteren maar ook educatie en empowerment van de doelgroep. Dat gebeurd m.i te weinig. De doelgroep wordt voornamelijk gepamperd. Prikkels tot ondernemerschap, fit en gezondheid zijn onder de maat.
Zolang je merkt dat armoedebeleid vooral gericht is op het niets geven of zoveel drempels opwerpen dat NIEMAND daar gebruik van kan maken. Kun je niet verwachten dat mensen zonder middelen UIT de "armoedespiraal naar beneden" kunnen komen. De nodige smoezen vanuit de overheid heb ik al zien passeren zoals minima zijn criminelen; ze hebben het aan zichzelf te danken; daar moeten ze maar voor sparen; bijzondere bijstand voor medische middelen....we vergoeden tot aan het bedrag wat de ziektekostenverzekering vergoedt; het zijn luie donders en willen niet gaan werken...dan moeten ze het maar aan den lijve ondervinden; Participatie uitkering is ruim genoeg etc. etc. Geloof maar dat deze smoezen wel gezegd worden door ambtenaren, maar nooit op papier worden gezet. Het gaat zelfs zover dat het héél normaal is, dat de Nederlandse wetgeving met gemak overtreden wordt om te voorkomen dat er werkelijk armoedebeleid die ertoe doet uitgevoerd wordt. Of zelfs in de verordeningen en beleid terug ziet komen....bezuinigingen!
Er zijn ook veel gemeenten die de verordeningen wel op orde hebben, maar waarbij de uitvoerenden er een potje van maken: die stellen zulke hoge eisen en voorwaarden op dat (ook als het beleid wel goed is) niemand van de voorzieningen gebruik kan maken
@Elisabeth Nymus
Ik ben het grotendeels met u eens, maar we moeten oppassen hier de calculerende mens niet helemaal te negeren.
Het is toch wel vreemd, dat we enerzijds zoveel Oost Europeanen hier krijgen voor laagbetaalde banen, anderzijds veel mensen in een uitkering hebben (al of niet via asiel), die blijkbaar niet aan die banen komen, die nu Oost Europeanen en ongetwijfeld veel zwart werkers, al of niet illegalen, innemen. Voor misbruik bestrijding, heeft overheid niet genoeg menskracht.
Steeds datzelfde verhaal. Tekort mensen, prioriteiten stellen...Wat kostte dat de belastingbetaler al niet en gaat dat op termijn nog kosten? Echter, het moet uit de lengte en de breedte met die jaarlijkse begroting. Hoezo dan toch steeds die reactie: we zijn een rijk land? Als dat zo is kan de ganse publieke sector toch aangepast worden aan de hoge noden die er nu zijn?
Er zit in de Bijstand altijd wel een niet te plaatsen deel bij, of moeizaam te plaatsen deel, maar ga eens kijken in Lelystad, met heel veel migratie via asiel (plus uit Oost Europa) en hoeveel zwerfvuil daar langs de weg ligt. Althans, tot ik er het laatst langsgereden ben en heel wat jaren ervoor. Hoe valt dat te rijmen?
Blijkbaar is die Gemeente/provincie door het faillissement ziekenhuis overvallen, maar die dreiging was er jaren terug ook al, toen eerder het ziekenhuis werd overgenomen. Dit zijn indicaties dat men daar teveel op manager niveau - oude jongens krentenbrood - toepast en niet naar de veldwerkers, patiënten, en mantelzorg. Net als binnen gemeentehuis daar intern blijkbaar ook een zwijgcultuur heerste. Deze dynamiek zie je zo verbijsterend veel!
Er zullen 4 kenmerken zijn met betrekking tot de punten die in het artikel verwoord worden omtrent Lelystad (en gemeenten met eenzelfde dynamiek omtrent armoedebeleid): 1 de PR fantastisch, dat mag wat kosten. Hoe meer, hoe leger de huls. 2. Drempels naar Bijzondere Bijstand bewust hoog. Hoeveel betaald wordt uit de Bijzondere Bijstand zou je toch zo moeten kunnen zien, plus totaal aan langdurigheid toeslag. Dat zijn al twee indicaties met betrekking tot wat gedaan wordt aan armoedebeleid. Dat zal op aantal bewoners en aard van bewoners, heel laag zijn in Lelystad verwacht ik. 3. Intern is er geen zelfreflectie. Kritiek wordt niet gewaardeerd en wie zijn/haar nek uitsteekt, krijgt geen steun van collega’s. 4. volkomen onduidelijkheid vooraf over in welk geval men op Gemeentelijk steun kan rekenen. Sinds 2012 zal dat geëvolueerd zijn naar - doe maar geen moeite - want het wordt aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid een NEE en omstandigheden van individu speelt eigenlijk geen rol meer. De kans is groot, dat het blijkbaar krap gehouden budget, door bepaalde categorie voor groot deel, vaste prik, afgeroomd wordt, zoals de eerste reageerder verwoordt. Die indruk heb ik ook wel. In sommige gevallen kan van alles lijkt het.
Door die decentralisatie zit alle macht onder een dak. Dus ook richting iedereen die op het sociale terrein in opdracht van gemeente taken uitvoert, of indirect dat doet als zorg-onderaannemer. Met de decentralisatie heeft men alle macht onder het gemeente dak geforceerd. Bij lokale overheid, wordt in een vloek en een zucht even iets georganiseerd wat landelijk met de scheiding der machten niet kan. Zelfs, inderdaad mevrouw Nymus, door mitswetten! Artikel 1 van de grondwet blijkbaar eenvoudig geschonden wordt en In een klein land, dus niet overal dezelfde rechten gelden in dezelfde situatie!
@ Derk.....inderdaad het management doet ook niet altijd iets goed, maar we hebben te maken met een afdeling sociale zaken waarvan de directeur iemand is die bij zijn vorige werkgever is weggetrapt omdat hij zo corrupt als de p... is en waar je klachten tegen in kunt dienen wat je wilt maar je niet verder komt, een bezwarencommissie die alleen kijkt of de lokale uitvoering goed gedaan is conform de binnen de afdeling gelden de regels en niet naar wat de wet voorschrijft (zo is trouwens ook hun - door dezelfde directeur uitgeschreven - opdracht), een gemeenteraad die de mensen die het betreft niet geloofd en beleid niet toetst en een ambtenarenkorps waar figuren in zitten die het volgende als heilig verklaard hebben: 'De raad en het college kunnen verordenen wat ze willen, wij doen toch onze eigen zin', het ambtelijk management gaat er van uit dat zij hun mensen kennen en die nooit iets verkeerd doen en het gekozen bestuur te zwak is om het supersterke ambtenarenkorps het hoofd te bieden. Mensen die zaken willen veranderen gaan niet voor een tweede zittingsperiode want dan worden ze stapelgek van de tegenwerking en mensen die wel sterk genoeg zijn krijgen binnen de politieke partijen onvoldoende steun om een hogere zetel in te nemen.
Het is bij ons ook zo dat de ambtenaren de wet niet kennen, dus die niet meenemen in hun voorstellen, het college kent de wet niet en vertrouwd er op dat de ambtenaren de wet wel meegenomen hebben in de voorstellen en de raad kent de wet niet en vertrouwd er op dat het college zaken wel getoetst heeft.... en de burger die de wet wel kent komt niet verder omdat alle uitvoeringsregels zo corrupt zijn dat bv. de gang naar de ombudsman onmogelijk is en dat je zodanig lang moet wachten op benodigde stukken dat de beroepsperiode om naar de rechter te gaan voorbij is.
Frustratie? Ja dus.......maar dat helpt niets
@ G. Bots
Tjonge! Wat je als buitenstaander goed merkt, dat het niet klopt en dat geeft, als je een verantwoordelijke persoon bent, heel veel stress. Blijkbaar intern onder het dak van het gemeentehuis net zo goed. Als buitenstaander merk je wel dat mensen waarmee je contact hebt in een soort korset werken. Deel gaat mee in een uiterst ongezond werk systeem, een ander niet, maar die moeten een façade opzetten en maar hopen dat het gauw einde werkdag wordt en gauw weekend. Treurige zaak, maar de door uw omschreven dynamiek zie je schokkend veel in organisaties. Een faillissement maakt een einde eraan, of dat de Gemeente zelf onder toezicht komt. Mensen die uit een dergelijke ongezonde werksfeer kunnen ontsnappen zullen dat doen. Het gevolg is dat er dienstkloppers overblijven en mensen die low profile blijven en alles verder zoveel mogelijk negeren. Daarom kan de verantwoordelijke top zolang doorgaan met hun ontbindende wijze van beleid voeren. Wie zijn nek uitsteekt is meteen de lastpak en werksfeer bederver. Als collega's dan hun mond houden, terwijl ze het me je eens zijn...vreselijk!
Bij veel organisaties heb ik ook gemerkt, alsmede bij gemeente, dat klachtenprocedures neerkomen op slagers die hun eigen vlees keuren.
Verantwoordelijkheid voor het algemeen belang, zowel intern als extern (doelgroep) lijkt zoek. Daarmee tevens het bewust zijn van waarmee je bezig bent en welke gevolgen het heeft, vroeg of laat! Vaak laat door die horen-zien-zwijgen-cultuur helaas, maar de factuur komt. Met wanprestaties komt men helaas vaak toch weg, zoals het voorbeeld wat u noemt. Maar eens komt de afrekening, zodra men zelf een beroep moet doen op een andere organisatie en die precies dezelfde werkcultuur hanteert. Eens is er gedwongen tijd tot zelf-reflectie en dan zou ik niet graag in hun schoenen staan. Op een dergelijk mentaliteit rust geen zegen, ook niet privé !
Hopelijk hoeft u niet in een dergelijke frustrerende werkomgeving te blijven werken. Zo te lezen heeft u gedaan wat u kon en niet de weg van de minste weerstand gekozen, zoals zovelen helaas wel doen!
Het ga u goed!