Ambtenaren willen minder ambitieuze politiek
De Studiegroep Begrotingsruimte roept de politiek op tot het maken van scherpere keuzes en een ‘koerscorrectie’.
De volgende ministersploeg hoeft niet op de handen te gaan zitten, maar zou wel minder ruige ambities aan de dag moeten leggen dan Rutte IV. Daartoe roepen financiële topambtenaren het nieuw te vormen kabinet op.
Goede afweging
De in de Studiegroep Begrotingsruimte verzamelde topambtenaren van onder andere een zestal ministeries, het Centraal Planbureau en De Nederlandsche Bank geven dat advies in het rapport Bijsturen met het oog op de toekomst. Traditiegetrouw komen zij onder voorzitterschap van de secretaris-generaal van Financiën telkens vóór de Tweede Kamerverkiezingen met hun adviezen. Daarmee kunnen politieke partijen ‘een goede afweging’ maken over het te voeren begrotingsbeleid in de volgende kabinetsperiode. Dit is het 17e rapport in de rij.
Onderuitputting
De topambtenaren zijn behoorlijk kritisch op het beleid dat Rutte IV voert. Dat kabinet heeft volgens hen in een oververhitte economie dermate veel plannen gemaakt, dat veel geld niet eens kon worden uitgegeven. ‘Geld als middel voor het oplossen van grote maatschappelijke problemen heeft geleid tot onrealistische begrotingen. Op diverse begrotingsposten is sprake er van onderuitputting waarbij de verwachting is dat deze middelen ook in de volgende kabinetsperiode niet allemaal kunnen worden uitgegeven’, aldus de ambtelijke werkgroep. Veel plannen wachten nog op concrete uitwerking. Er is in die zin ook onvoldoende rekening gehouden met de uitvoeringscapaciteit, zeg maar wat het ambtelijk apparaat aan kan. De krapte op de arbeidsmarkt is daar mogelijk mede de oorzaak van.
Krappe arbeidsmarkt
De Studiegroep roept op tot het maken van scherpere keuzes en een ‘koerscorrectie’. Dat betekent onder meer het in lijn brengen van de ambities met de uitvoeringscapaciteit – oog hebben voor de haalbaarheid, in het bijzonder voor het beslag dat de plannen van het volgende kabinet zullen leggen op de krappe arbeidsmarkt. En als extra advies geven de ambtenaren mee tegelijk wel de interbestuurlijke verhoudingen in acht te nemen.
17 miljard
Sowieso moet er minder geld worden uitgeven: structureel circa 17 miljard euro vanaf 2028. Het invullen van die begrotingsopgave kan zowel via hogere belastingen als lagere uitgaven worden bereikt. Bij de immense klimaatopgaven kan bijvoorbeeld worden gekeken naar meer normeren en beprijzen, vanuit de gedachte ‘de vervuiler betaalt’.
Hogere belastingen
De topambtenaren vinden dat er niet te snel heel veel minder moet worden uitgegeven, maar wel nog de komende kabinetsperiode. ‘Zonder te kiezen voor structurele hervormingen zullen toekomstige generaties echter meer belasting moeten betalen of minder gebruik kunnen maken van overheidsvoorzieningen dan voorheen.’
Reacties: 11
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Als relatieve buitenstaander pleit ik er voor o.a. om te buigen op bijvoorbeeld de volgende dossiers:
1. Er schort in zijn algemeenheid duidelijk iets aan de productiviteit van de bestuursorganisatie bij het Rijk. Een toename met ca. 30% van de personele bezetting in de laatste jaren, waarbij van 2015 ook nog eens diverse dossiers bij de Gemeenten zijn gedropt, roept grote vraagtekens op.
2. Het duurt veel te lang voordat nieuwe wetgeving tot stand komt (voorbeelden zijn o.a. de WMO, Wet Jeugdzorg, Nieuwe Pensioenwetgeving, waarvoor in sommige gevallen toelichtingen werden geproduceerd van wel 500 blz.). Een veel betere aanpak is de totale visieontwikkeling en de productie van wetgeving te bundelen in een afzonderlijk onderdeel van de bestuursdienst. Daarbij kan in kleine werkgroepen incidenteel en op afroep worden samengewerkt met specialisten van de desbetreffende ministeries en met vertegenwoordigers van het werkveld. De inhoud van nieuwe wetgeving moet beter worden getoetst aan en afgestemd op de praktijk.
3. Door de grote hoeveelheid politieke partijen komt regelmatig matige tot slechte wetgeving (gedrochten) tot stand omdat iedere politieke partij daar zo nodig zijn plasje over moet doen en als het even kan tevreden moet worden gesteld. Dat pleit voor een kwalitatief betere democratie, dus het instellen van kiesdrempels en waar mogelijk minder bestuurslagen (fusies, regionalisering). Voorbeelden van matig tot slecht Overheidsbeleid: teveel toeslagen, toeslagen niet of onvoldoende gerelateerd aan het aantal gewerkte uren, box 3 belasting, woonruimtebeleid, natuurbeleid, uitvoering energietransitie bij afwezigheid van voldoende energie knowhow bij Gemeenten, uitvoering stikstofbeleid zonder communicatieplan etc.
4. Via het ombouwen en bundelen van wetgeving kunnen veel (overbodige) arbeidsplaatsen bij het Rijk verdwijnen (systeemwijzigingen voor de sociale wetgeving , toeslagen, waardebepaling bedrijfspanden en woningen mogelijk via de Grondkamer en/of het Kadaster(?).
5. Goede samenwerking en raadplegingen van de Rijksoverheid (de ministeries en rijksdiensten, ook onderling) en de Medeoverheden dient te worden verplicht gesteld.
6. De bestuurders van de Overheden dienen zich met name te richten op de hoofdlijnen van het bestuur (visies, inhoud regelingen/wetgeving) en de uitvoering (voor zover mogelijk ook de vragen van politieke bestuurders) overlaten aan de ambtelijke organisaties). Wie wel en niet specifieke vragen van politieke bestuurders over 'de waan van de dag' kunnen/mogen beantwoorden kan intern worden geregeld. Politieke vragen en antwoorden liggen immers gevoelig.
7. De 5 beste bezuinigingsmogelijkheden binnen de organisatie belonen met een bonus.