Eerste declaratie coronaherstelplan najaar 2023 richting Brussel

De Ecofin-stuurgroep van Europese ministers van economische zaken en/of financiën heeft goedkeuring gegeven aan het door Nederland ingediende herstel- en veerkrachtplan. Dat brengt de acceptatie van dit zogeheten coronaherstelplan door de Europese lidstaten dichterbij.

Eerder gaf de Europese Commissie al groen licht voor het plan waarmee 4,7 miljard euro is gemoeid. ‘Nederland kan nu echt aan de slag met belangrijke projecten die onder andere bijdragen aan de groene en digitale transitie’, aldus minister Hoekstra van Financiën. Nederland zet het geld in voor de prioriteiten van het coalitieakkoord.

Eerste declaratie

Nederland verwacht in het derde kwartaal van 2023 de eerste declaratie te kunnen indienen in Brussel. Dat wordt een declaratie van 1,4 miljard euro. Maar voor het zover is moet Nederland no een IT-tool optuigen als middel van de projectorganisatie. Want er moet uitgebreid over mijlpalen en doelstellingen aan Brussel worden gerapporteerd.

Dataregister

Dat betekent dat er een dataregister moet komen. In het dataregister komen alle gegevens te staan nodig zijn om een betaalverzoek te kunnen doen. Dat betekent een uitgebreide verantwoording over waar de middelen uit het coronaherstelplan terecht komen. Die gegevens worden centraal opgeslagen en via het register aan de Europese Commissie verstuurd. Ook kunnen toezichthouders via het dataregister bij de gegevens, zoals de Auditdienst Rijk, de Europese Rekenkamer en het anti-fraude bureau van de EU, OLAF.

Verantwoording

De gegevens kunnen deels van decentrale overheden komen. Het zou namelijk kunnen dat gemeenten bij sommige maatregelen informatie dienen aan te leveren in het geval zij vanuit de herstel- en veerkrachtfaciliteit middelen ontvangen. Omdat de projecten uit het coalitieakkoord bestaande projecten zijn, zijn geen extra middelen van toepassing voor de acties uit het coronaherstelplan. In de basis zijn er geen aanvullende eisen aan de hand van opname in het Herstel- en Veerkrachtplan. Dat wil zeggen, behalve dan de verantwoording over de reeds vastgestelde mijlpalen en doelstellingen – over bijvoorbeeld hoe digitaal of groen de investeringen zijn – en het verzamelen, bijhouden en aanleveren van de financiële gegevens om inzage te krijgen wat de bestemming van de middelen zijn geweest.

Voldoende overleg

De klacht van decentrale overheden dat ze onvoldoende betrokken zijn geweest bij de opstelling van het Nederlandse coronaherstelplan, legt Hoekstra naast zich neer. Het ministerie stelt dat er genoeg overleg is en ook in de implementatie is voldoende aandacht voor de rol van gemeenten.

Volgens Financiën waren er meerdere raadplegingsmomenten, in samenwerking met de decentrale koepelorganisaties, waarbij hun inbreng op de maatregelen in het herstelplan zijn verzameld en besproken. Uit die consultaties blijkt volgens het ministerie dat de medeoverheden de doelstellingen van het plan onderschrijven. De maatregelen uit het plan zijn volgens het ministerie gericht ‘op de grote maatschappelijke uitdagingen waar ook gemeenten en provincies mee te maken hebben, zoals de krapte op de woningmarkt, de stikstofproblematiek en de klimaat- en digitaliseringstransitie.’

Woningbouw

In veel gevallen zijn de medeoverheden betrokken bij maatregelen die zijn opgenomen in het plan, omdat ze met het vakdepartement samenwerken in de vormgeving van de maatregel. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de Woningbouwimpuls, Programma Natuur en Veilige, Slimme & Duurzame Mobiliteit.

De meeste impact op gemeenten hebben de vorming van regionale mobiliteitsteams, maar ook de Woningbouwimpuls en Programma Natuur. Ook de Subsidieregeling duurzaam maatschappelijk vastgoed is van belang voor medeoverheden, omdat met die subsidieregeling gebouwen in eigendom van een provincie, een gemeente of een waterschap kunnen worden verduurzaamd. Ook de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) is onderdeel van het plan. Met die subsidieregeling kunnen woningeigenaren subsidie aanvragen voor bijvoorbeeld isolatiemaatregelen of een warmtepomp. En dat laatste is juist een van de kritiekpunten van met name gemeenten. ‘Geef ons het geld zodat we sneller warmtepompen kunnen installeren, vanwege de energietransitie´, aldus wethouder Rob Jonkman van Opsterland en lid van het Europees Comité van de Regio´s.