Gemeente Waalre ‘script’ raadsvergadering

Rechtsgeldige volledig digitale raadsvergaderingen waren er vooralsnog niet in de gemeente Waalre, tot ongenoegen van de D66-fractie. Vanavond wordt het spits afgebeten, maar opnieuw is D66 niet tevreden, want de vergadering is van tevoren ‘gescript’. Als het zo moet, vergadert D66 liever fysiek. ‘En we willen dat het een gewoonte wordt dat raadsvergaderingen live te volgen zijn, door iedereen.’

'Verre van ideaal'
Eindelijk is er in Waalre dan de eerste openbare raadsvergadering die rechtstreeks is te volgen voor iedereen, toont de D66-fractie zich verheugd op haar website. Maar die vreugde duurt niet lang, want het college en de coalitie hebben de voorwaarde gesteld dat er moet worden vergaderd volgens een ‘script’. ‘Gisteren moesten wij via formulieren al doorgegeven wie iets wil zeggen, wat je wil zeggen of vragen en waarom. Verre van ideaal om samen te vergaderen en tot overwogen besluiten te komen. En helemaal niet nodig, want in andere gemeentes kan er wel vrij vergaderd worden, ook digitaal.’

'Duidelijk voor inwoners'
‘Een script heb ik het inderdaad genoemd’, geeft griffier Wouter Ernes toe. ‘Zo wordt inzichtelijk wie wanneer aan het woord komt. Er komt lijn in het verhaal. Dat is duidelijk voor de inwoners.’ Het was een tip van Democratie in Actie en de VNG om het zo te doen, aldus Ernes. ‘Misschien noemen ze het in andere gemeenten anders.’ Op het formulier kunnen raadsleden de vragen die ze hebben over een raadsvoorstel invullen evenals hun inhoudelijke reactie erop, of zij nog moties of amendementen willen indienen en wie namens de fractie het woord voert. ‘Dat is voor de eerste termijn. De tweede termijn kan in de vergadering. Dat kunnen raadsleden via de app laten weten. Het is zeker niet de bedoeling de vergadering via een script te laten verlopen.’

Niet eerder 'live vergadering'
Op maandagavond spreekt het presidium nog over de wens fysiek te vergaderen eventueel mogelijk te maken. ‘Na de raadsvergadering kunnen we bepalen wat we ervan vonden', zegt Ernes. Ik weet dat het ook is toegestaan om fysiek te vergaderen, maar dat heeft niet mijn voorkeur. Digitaal lijkt me nu beter.’ Hiervoor was het in Waalre niet de gewoonte om raadsvergaderingen live uit te zenden. Nu moet dat volgens de wet. ‘Een groot voordeel van de digitale vergadering’, aldus de D66-fractie. Volgens Ernes heeft de raad er nooit voor gekozen om de raadsvergaderingen live uit te zenden. ‘Het is ook nooit gevraagd. Het was een kostenbatenafweging vanuit de griffie om dat niet voor te leggen, maar als de wens er is om dat te doen zijn we daar natuurlijk voor. Hoe meer openbaar, hoe beter. Maar daar gaan wij niet over. Dat zou een fractie dan aan de rest van de raad moeten voorleggen.’

Ordentelijk verloop
Dat dit nog niet is gebeurd heeft ook met de cultuur en geschiedenis van de politiek in Waalre te maken. ‘Daar ga ik niet over uitweiden.’ Vorige week vrijdag heeft Ernes nog uitgebreid gesproken met een D66-raadslid. ‘Het is niet onze bedoeling om wat dan ook tegen te houden. De vergadering is nu nog meer openbaar dan normaal. Raadsleden hebben nog steeds de mogelijkheid om te zeggen wat ze ergens van vinden. Belangrijk is wel om die vergadering ordentelijk te laten verlopen. In dat kader zeggen we: deel wat je nu al weet. Dan worden we zo min mogelijk verrast door zaken. Dat is meer een technische reden.’

'Politiek is niet zakelijk'
Toch slaat Waalre door met dat ze voldoende aan het college willen laten weten welke standpunten worden ingebracht, vindt John Bijl, directeur van het Periklesinstituut. ‘De rol van het college is hier overdreven en doorgeschoten.’ Ook Bijl vindt fysiek vergaderen nu heel onwenselijk, omdat ieder raadslid toegang moet kunnen krijgen tot de vergadering. ‘Je kunt prima virtueel vergaderen. Mijn advies is zelf de sprekersvolgorde vast te stellen en dit van tevoren te inventariseren. Dat doe je in commissievergaderingen die ook in de openbaarheid dienen plaats te vinden. Door te vergaderen volgens ‘script’ haal je de spontaniteit uit de vergadering en maak je de politiek dood.’ Virtuele vergaderingen worden al snel zakelijk en politiek is niet zakelijk. 'Het gaat om principiële afwegingen. Ik heb al zo’n scriptje ingezien en dan zie je dat fracties dat zo invullen dat ze hun kaarten openhouden.’

'Formulier slaat dynamiek uit vergadering'

Ongeveer 10 procent gemeenten zendt hun raadsvergaderingen niet live uit, weet Bijl. Maar virtuele vergaderingen moet je altijd streamen en dat is inderdaad een voordeel van deze crisis, vindt hij. ‘Maar goede politieke besluitvorming ontstaat in de dynamiek tijdens de vergadering. Door er formulieren voor te hangen sla je die dynamiek eruit. In die dynamiek krijg je interferentie van argumenten: het ene argument maakt het andere argument sterker. Als je nu scripts opleest die meestal in de tweede termijn worden herhaald, is er geen functionerende democratie meer, maar een rondje persverklaringen.’ Beter vraagt een commissievoorzitter wat een raadslid uit een agendapunt wil halen. ‘Inventariseer netjes wie het woord wil en kijk tijdens het debat waar de besluitvorming naartoe gaat. Daarmee krijg je scherpte.’