'Kamer en minister gaan de waarheid boven tafel halen'

Ter Horst gaat op een rijtje zetten hoeveel de overheid aan ICT uitgeeft, al blijft zij er bij dat het met verspilling wel mee valt. Tien procent overschrijding is internationaal geen slechte score.

Het Kamerdebat afgelopen woensdag over ICT-projecten bij de overheid was in de helft van de geplande twee uur achter de rug. Kamer en minister waren elkaar goedgezind. Of zoals Jos Hessels (CDA) het verwoordde: “We gaan samen de waarheid boven tafel halen.” Wat er op tafel moet komen zijn de juiste bedragen die met ICT-projecten zijn gemoeid, en met budgetoverschrijdingen.

Alles draaide in het overleg tussen minister Ter Horst en de vaste Kamercommissie om definities en bedragen. Vorig jaar kwam het onderwerp op de parlementaire agenda omdat volgens krantenberichten miljarden over de balk zouden worden gegooid bij IT-projecten van de overheid. De Algemene Rekenkamer deed onderzoek en meldde op basis van CBS-cijfers dat de hele overheid 2,1 miljard euro aan ICT uitgaf waarvan het rijk een half miljard. Eerder deze week meldde een CBS-onderzoeker in Trouw dat die CBS-cijfers geen juist beeld gaven: dat waren de uitgaven aan inhuis gemaakte software. Inkoop van leveranciers en inhuur van externe krachten zijn niet meegerekend aldus de onderzoeker.

Minister Ter Horst toonde zich geergerd: “Dat irriteert me mateloos dat we nu weer andere bedragen horen van CBS.” Zij beloofde de Kamer een en ander met collega-ministers en het ministerie van Financiën ‘inzichtelijk te zullen maken’. Voor de zomer komt ze met de uitleg van de definities waarna de juiste bedragen daarbij worden ingevuld. Dat laatse, zo waarschuwde zij, heeft meer voeten in de aarde en zal langer op zich laten wachten.

Wat overeind bleef volgens de minister was dat het zo een vaart niet loopt met de ‘verspilling’. Uit de inventarisatie die de departementen vorig jaar op verzoek van Bzk hebben gemaakt kwam een budget-overschrijding van ongeveer 10 procent naar voren. De 73 projecten die nu lopen bij de departementen kosten samen aan ICT-uitgaven 4175 miljoen. De departementen gaven zelf in totaal een budgetoverschrijding op van ongeveer 500 miljoen. “Is dat veel?” vroeg Ter Horst zich af. “In de VS moeten projecten pas bij een overschrijding van 20 procent aan het Congres gemeld worden.”

De Kamerleden pruttelden nog wat na. Arda Gerkens van SP betwijfelt of de schade tot 10 procent beperkt bleef, maar was ‘blij dat de minister er naar ging kijken’. Jos Hessels stelde voor dat de Kamer mee zou werken aan het vast stellen van de definities. Pierre Heijnen van de PvdA-fractie stelde voor dat voortaan bij het vaststellen van projectbegrotingen een realistische post onvoorzien wordt meegenomen. Onvoorzien klinkt minder beladen dan ‘overschrijding’; een term die volgens Heijnen een negatieve uitstraling op de publieke dienst heeft. Hoe de marges van een realistische post onvoorzien er uit moet zien, daarvan had hij wel een indruk. “Dat een IT-project twee keer zoveel kost en twee keer zo lang duurt, is bekend.”

Kamer en minister bespraken de verdere invulling van haar plannen om ‘de kwaliteit van de I-kolom binnen alle ministeries en de aansturing van grote ICT-projecten te versterken’ zoals al aangekondigd in een eerdere brief aan de Kamer. Het nieuwe DG Organisatie en Bedrijfsvoering bij Bzk dat voortkomt uit de Vernieuwing van de Rijksdienst krijgt een ‘zware directeur ICT’ die aan die kwaliteitsverbetering invulling moet geven.

De uitwerking van de plannen wil Ter Horst nog voor de zomer in het kabinet bespreken. De minister stond welwillend tegenover de suggestie van Gerkens om audits uit te laten voeren op lopende en nieuwe projecten. Verder wil ze zich sterk maken voor de een versterking van het opdrachtgeverschap. Om dat te bereiken zullen de ambtenaren wellicht moeten worden bijgeschoold. De minister denkt aan een ICT-academie. (PL)