Digicommissaris: Nederland moet weer voorop lopen

Met één digitale infrastructuur voor de hele Nederlandse overheid moet ons land over twee jaar weer vooroplopen in de wereld. Dat is de ambitie van het kabinet en van de nieuwe Nationaal Commissaris Digitale Overheid Bas Eenhoorn (68).

De ‘Digicommissaris’ begon op 1 augustus enthousiast aan zijn opdracht om binnen de overheid een generieke digitale infrastructuur te creëren. Eenhoorn wil dit onderwerp op de politieke agenda zetten. ‘De twee grootste problemen binnen de digitale overheid zijn de wijze van aansturing en de financiering. Dat moeten we goed regelen’, aldus Eenhoorn na het eerste Nationaal Beraad Digitale Overheid, 30 september j.l. in Den Haag.

Wortels
Eenhoorn krijgt ter ondersteuning het Bureau Digicommissaris tot zijn beschikking. In totaal vijftien medewerkers worden zoveel mogelijk gedetacheerd vanuit de deelnemers van het Nationaal Beraad: de belastingdienst, het UWV, gemeenten, provincies en waterschappen. Maar ook van de departementen die met de digitale overheid te maken hebben, waaronder Binnenlandse Zaken en Infrastructuur & Milieu. ‘Met hun wortels in hun organisaties kunnen ze mij voeden.’

In het Nationaal Beraad spreekt Eenhoorn met afgevaardigden van alle overheden en uitvoeringsorganisaties. Tijdens hun eerste beraad zijn afspraken gemaakt over de werkwijze en opzet van het Nationaal Programma Digitale Overheid. ‘Binnen een half jaar moet de eerste versie klaar zijn en voor het eind van dit jaar wil ik een stip aan de horizon zetten. Ook concentreren we ons eerst op de meest urgente zaken: financiering en aansturing.’

Eenhoorn constateerde eerder dat er nog geen overeenstemming is over de drieslag infrastructuur, governance en financiën van de digitale overheid. ‘Mijn taak is nu om de partijen wel zover te krijgen.’

Tijdens het beraad is een definitie vastgesteld van wat onder die generieke digitale infrastructuur moet vallen. ‘Het is een dynamische definitie geworden met daaronder DigiD, Digipoort, de basisregistraties en de wijze van koppelingen maken, maar ook het Ondernemersplein en de Berichtenbox.’ Tevens is een eerste oefening gedaan in financiële onderbouwing, een zoektocht naar een oplossing van de financiële problematiek. Eenhoorn: ‘We hebben gekeken naar zes á zeven mogelijkheden, maar daaruit nog geen keuze gemaakt.’

Dienstverlening
Eenhoorn zal namens het beraad in februari rapporteren aan een ministeriële commissie, die begin december voor het eerst samenkomt. ‘We moeten knopen doorhakken over de digitale infrastructuur en de dienstverlening aan burgers. Iedereen die digitaal wil communiceren met de overheid moet dat ook kunnen doen en dan ook maar één keer zijn gegevens hoeven in te vullen.’

Eenhoorn is voor vier jaar benoemd, maar weet niet of hij die periode zal volmaken. Hij heeft namelijk haast. ‘In het voorjaar wil ik de uitgangspunten hebben afgetikt en vervolgens overeenstemming bereiken over de financiën en de aansturing. Daarna kunnen we ons verder verdiepen in andere onderwerpen, zoals de SGO-3, het overleg onder leiding van de secretaris-generaal van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) met betrokken organisaties over de basisregistraties. Wat komt bij de Digicommissaris terecht en wat blijft in de organisaties zelf?’

Urgentie
De Digicommissaris wil zo snel mogelijk handelen omdat de urgentie groot is. ‘Eerst keek de wereld voor de beste digitale overheid naar ons, nu kijken wij naar de Denen en Esten. We moeten weer vooroplopen. Ik zie het als belang­rijke taak om over twee jaar de dienstverlening geheel digitaal te hebben georganiseerd. De basis is dan gelegd en dan kunnen we naar minder urgente zaken kijken.’

De basis voor het werk van de Digicommissaris ligt in het advies van Rob Kuipers dat ook ten grondslag ligt aan het kabinetsbesluit om een digitale infrastructuur te creëren. In dat advies werd de wijze van sturing omschreven als “pupillenvoetbal” en de vrees genoemd dat de overheid bij de grote decentralisatie­operaties tegen de grenzen aan gaat lopen, ook bij iOverheid en Generieke Digitale Infrastructuur (GDI).  Eenhoorn weet niet of die 1-op-1-relatie er is, maar wel dat gemeentelijke overheden al heel druk bezig zijn met digitale dienstverlening. ‘Nu ook met hun bedrijfsprocessen om bijvoorbeeld de jeugdzorg goed te doen, maar ook in de basisregistraties om de identificatie en authenticatie goed te regelen.’ Aandacht voor beveiliging is zeer belangrijk.

Van gemeenten verwacht Eenhoorn dat zij alles op alles zetten om iedereen die dat wil ook gebruik te kunnen laten maken van de digitale mogelijkheden. ‘Vorige week sprak ik met de commissie dienstverlening van de VNG. Dat gaf mij veel vertrouwen.’

Afgelopen maand uitte de Nederlandse Vereniging Voor Burgerzaken (NVVB) nog grote zorgen over de Wet elektronische dienstverlening burgerlijke stand die vorige week in de Eerste Kamer werd behandeld. Voorzitter Simon Rijsdijk vreest dat de invoering ontaardt in chaos. Eenhoorn steunt de bewindslieden in de keuze de wet gefaseerd in te voeren. ‘Die mogelijkheid moet hij vooral oppakken.’