Opmars slimme deurbel roept vragen op

Slimme deurbellen en beveiligingscamera’s zijn aan een snelle opmars bezig. Dat is fijn voor de politie, die videobeelden van particulieren en bedrijven gebruikt als bewijs bij misdrijven. Buren zijn er vaak minder blij mee. Veel camera’s filmen meer dan ze wettelijk mogen, maar handhaving ontbreekt. En kan een onrechtmatig gefilmd beeld eigenlijk wel als bewijsmateriaal dienen?

Ongemuilkorfde hond

De Raad van State doet binnenkort uitspraak over een zaak die draait om zulke mogelijk onrechtmatig verkregen videobeelden. Een hondeneigenaar kreeg een dwangsom opgelegd van de burgemeester van Boxtel. De hond liep volgens buren ongemuilkorfd rond, ondanks dat er eerder een muilkorfgebod was opgelegd. Nadat vijftien controles door boa’s niets uithaalden, wilde de burgemeester met behulp van camerabeelden van een buurman bewijzen dat de man het gebod overtrad. De hondeneigenaar stapte naar de rechter, omdat de buurman de openbare weg helemaal niet had mogen filmen. De rechter gaf hem gelijk.

Heel veel slimme deurbellen

Het is een interessante casus nu de slimme deurbel in Nederland aan een razendsnelle opmars bezig is. De slimme deurbel start meestal met filmen zodra hij beweging waarneemt en stuurt de beelden direct door naar de smartphone van de huiseigenaar. Die kan zo nodig op afstand de intercom bedienen (‘leg dat pakketje maar achter de kliko’). Aan 1,2 miljoen Nederlandse voordeuren hangt inmiddels een camera, meldt de Volkskrant. In 2021 waren dat er nog 640.000. De slimme deurbellen staan in de belangstelling omdat ze vaak meer filmen dan wettelijk is toegestaan én omdat de politie regelmatig gebruikmaakt van videobeelden afkomstig van particulieren en bedrijven.

Camera in Beeld

De politie moedigt eigenaren van een deurbelcamera of beveiligingscamera’s aan om hun camera vrijwillig aan te melden bij het politiesysteem Camera in Beeld. Ook beelden van niet-aangemelde camera’s kunnen door de politie worden gevorderd, mits er sprake is van verdenking van een misdrijf  waarop een gevangenisstraf staat van minimaal vier jaar.

Rechtmatigheid controleren

Mogen onrechtmatig gefilmde beelden wel als bewijs dienen? In het geval van Boxtel had de burgermeester volgens de rechter de rechtmatigheid van de camerabeelden moeten controleren voordat hij ze als bewijs opvoerde. De stilstaande beelden van de hondenbezitter zijn persoonsgegevens. Die mogen alleen worden verwerkt als er een grondslag voor is. Als de Raad van State het met de rechter eens is, betekent dit mogelijk veel voor andere zaken waarin videobeelden van slimme deurbellen en bewakingscamera’s als bewijsmateriaal dienen.

Wat mag je filmen?

De AVG is er duidelijk over: je mag je eigen bezit filmen, maar niet de openbare weg, en ook niet de tuin van de buren. Nu grenzen nogal veel Nederlandse voordeuren direct aan de openbare weg, waardoor het lastig kan zijn om je daaraan te houden. Als het niet anders kan dan dat er een stukje van de openbare weg wordt gefilmd, gelden er allerlei regels: film zo min mogelijk van de openbare weg, laat mensen weten dat de camera er hangt, bewaar de beelden kort of niet, deel ze niet, blur gezichten van voorbijgangers, beveilig de beelden en respecteer de privacyrechten van de mensen die worden gefilmd.

Handleiding voor het afstellen

De Consumentenbond biedt een handleiding per merk voor het goed afstellen van een slimme deurbel of beveiligingscamera.  Als tip stelt de Consumentenbond dat je specifieke gedeelten in het camerabeeld kunt markeren, zodat de camera alleen bewegingen in deze zone opmerkt en bewegingen erbuiten zal negeren. Dit verkleint de kans dat er voorbijgangers op straat worden gefilmd.  

Stichting Privacy First roept mensen op om een klacht in te dienen over verkeerd afgestelde slimme deurbellen. Dat kan bij de privacytoezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens.