Extra ogen voor data-inspectie

Leer-werktraject in regio Gooi & Vechstreek

Niet alle mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt doen het goed in de groenvoorziening of met productiewerk. AI Annotatielab in Hilversum en Humain’r in Leeuwarden bieden zinvol werk met data voor het verantwoord trainen van AI-modellen.

Dit is een oog. Dit is een zwembad. Dit is een vuilniszak. Het annoteren van data is het labelen van digitale beelden, video en tekst. Met deze gelabelde data leren AI-modellen (AI = Artificial Intelligence) patronen herkennen en toepassen op gelijksoortige beelden, video en tekst. Trainingsdata zijn nodig, want hoe moet een AI-model anders ooit het verschil leren tussen een chihuahua en een muffin?

Annoteren is niet ingewikkeld, maar moet wel verantwoord gebeuren. Dat is lang niet altijd het geval. Bedrijven als Meta (eigenaar van Facebook) en OpenAI (eigenaar van ChatGTP) besteden het annoteren van filmpjes en teksten op racistische of gewelddadige inhoud uit aan lagelonenlanden. Daar worden mensen urenlang blootgesteld aan gruwelijke content, zonder psychologische ondersteuning. Ook niet verantwoord: AImodellen die worden getraind met een subjectieve dataset, want die leren nooit objectief te oordelen. Zo werkt software voor gezichtsherkenning nog steeds niet altijd hetzelfde voor zwarte als voor witte gezichten. En dan is er nog de verantwoorde toepassing van AI. Slechte voorbeelden daarvan kennen we ook in Nederland: toeslagenschandaal, fraudeopsporing, visumaanvragen.

Ontdubbelen gegevens

Wat mogen we dan wel verantwoorde AI noemen? Een allesomvattende definitie is er nog niet, maar wat helpt is dat data geannoteerd worden in goede arbeidsomstandigheden, door mensen die de wereld niet allemaal op dezelfde manier beschouwen. Ook de intentie telt waarmee toepassingen worden gebouwd. Hierdoor en door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in te zetten voor het maken van trainingssets, dragen het AI Annotatielab en Humain’r bij aan ‘responsible AI’. Dat lokale en regionale overheden hier (nog) niet bovenop springen, komt omdat zij zich vaak niet bewust zijn van hun eigen, grote databehoefte. Die behoefte zit onder andere in het verifiëren van geodata, opschonen van dataregistraties of dataverzamelingen, ontdubbelen van gegevens bij systeemconversies en het digitaliseren van archieven.

Het AI Annotatielab in Hilversum biedt leer-werkplekken voor onder meer schoolverlaters, uitkeringsgerechtigden, en mensen met psychische, sociale en fysieke beperkingen. Het lab werd in maart 2021 opgericht door Media Perspectives, RTL, NPO en Beeld & Geluid. Zij werken hiervoor samen met de Regio Gooi en Vechtstreek, het UWV en WerkgeversServicepunt Gooi en Vechtstreek. Ronald Clous is projectleider sociaal domein bij de arbeidsmarktregio Gooi en Vechtstreek. Hij vertelt dat de regio nieuwe leer-werktrajecten wilde ontwikkelen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

‘We zochten sectoren met grote tekorten aan mensen. Het Mediapark is een grote werkgever in de regio. Daar zijn we gaan praten, onder andere met Muriël Serrurier Schepper, bedenker en projectleider van het AI Annotatielab.’ Schepper vult aan: ‘Mediabedrijven hebben veel behoefte aan gelabelde data. De gemeentes in de regio Gooi en Vechtstreek kennen de mensen die zonder werk zitten. In het AI Annotatielab bieden we mensen een leer-werktraject van zes maanden en helpen we hen een passende baan te vinden.’

Duizenden plaatjes

Het soort werk dat de medewerkers van het Lab doen loopt behoorlijk uiteen. Dat kan zijn: duizenden plaatjes bekijken en beoordelen op scherpte en aantrekkelijkheid, zodat een AI-model passende thumbnails leert selecteren bij films en series. Of: artikelen beoordelen op emoties, omdat adverteerders online alleen naast vrolijke of serieuze artikelen willen staan. Of: op foto’s de daken van scheepscontainers markeren of zwembaden, voor het trainen van camera’s. Maar ook: video’s kijken en aangeven waar de reclame begint en eindigt zodat kijkers snel kunnen doorklikken. Het werk wisselt elk uur. ‘Mensen leren bij ons wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn’, vertelt Serrurier Schepper. ‘Als iemand het fantastisch doet, kijken we of er een taak bij kan.’

De gemeenten in de regio Gooi & Vechtstreek dragen de kandidaten aan. Een jobcoach van het AI Annotatielab beoordeelt of een persoon geschikt is voor het werk, in de groep past en voldoende gemotiveerd is. Mensen leren weer of voor het eerst hoe het is om te werken. Dat begint bij de basis. Om negen uur beginnen betekent ook echt om negen uur beginnen. Tijdens werktijd mogen werknemers niet privé hun telefoon gebruiken. Werknemers leren socialiseren met collega’s. Clous zegt dat twee maanden ‘rust, reinheid en regelmaat’ een enorm verschil kunnen maken. ‘Mensen komen weer in een gezond ritme.’ Serrurier Schepper: ‘Na een tijdje komt een terugval. Die komt altijd. Wat mensen daarna doen leert ons of ze kunnen omgaan met tegenslag en of we samen verder kunnen.’

Na drie maanden bij het lab begint een jobhunter met het actief zoeken naar banen. Elke week is er anderhalf uur ‘jobclub’: oefenen met solliciteren. Ook gaat de groep op bezoek bij mogelijke opdrachtgevers om kennis te maken. Clous en Serrurier Schepper hebben veel verhalen over deelnemers die weer opbloeiden. Serrurier Scheper: ‘Wij zien de mensen en wij weten waar ze goed in zijn. En heel belangrijk: wij kennen de wegen naar de instanties waar ze de labels krijgen die nodig zijn om hulp te krijgen. Met een label kan iemand altijd beschut of begeleid werk doen of coaching op de toekomstige werkplek krijgen.’

Data-agents

Het Friese Humain’r werkt samen met sociale werkvoorzieningen in de ontwikkeling van AI-producten en -diensten voor de publieke sector. Zo ontwikkelde het bedrijf onder andere een AI-model dat tweetalige raadsvergaderingen geautomatiseerd ondertitelt. De trainingssets van Humain’r werden gemaakt door ‘data-agents’, een functie bedacht door medeoprichter Domenique van der Niet. Een data-agent, zo legt hij uit, is een persoon die met alle soorten data werkt ter voorbereiding van AI-ontwikkeling.

‘Zes jaar geleden spraken mijn compagnon en ik de directeur van een sociale werkvoorziening. We waren het toen al met elkaar eens dat het huidige werkaanbod van dergelijke werkplaatsen niet aansluit bij de markt’, zo schetst Van der Niet de geschiedenis van Humain’r. ‘Na alle technologische revoluties is er behoefte aan mensen die datavaardigheden paraat hebben. Samen met trainingen en tools ontwikkelden we een compleet concept voor sociale werkvoorzieningen. Voor hen is op deze manier jaren en jaren aan toekomstbestendig werk.’ Zo maakt het bedrijf ook trainingssets voor AI-modellen die de vaktaal verstaan van de zorg of de lokale overheid. Handig voor het maken van spraakgestuurde rapporten en vergaderverslagen. De AI-producten en -diensten van Humain’r hebben als kern: spraaktechnologie en Natural Language Processing. Natuurlijke taalverwerking is het vermogen van computers om menselijke taal te begrijpen en te gebruiken.

Van der Niet: ‘Onze technologie kan in de zorg aanwezig zijn bij een gesprek tussen arts en patiënt en uittikken wat gezegd wordt. Wat niet belangrijk is laat ze weg. De professional controleert wat genoteerd is en werkt waar nodig nog bij. Dat scheelt enorm veel tijd.’ Volgens de ict’er kan AI ‘in tijden van personeelsschaarste, vergrijzing en druk op de publieke sector’ veel werk uit handen nemen. ‘Mensen willen geen administratie doen. Mensen willen gelukkig en van betekenis zijn voor anderen. Minder administratie betekent gelukkigere mensen en gelukkigere mensen zijn effectiever in hun werk.’

Wachtlijst

Het duurde zes jaar en geen zes maanden, zoals hij eerst had gedacht. Maar inmiddels is Van der Niet met meerdere sociale werkvoorzieningen in gesprek om zijn concept uit te breiden. ‘Ik zie kracht in de combinatie van hoogwaardige technologie, maatschappelijke opgaven en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Die brengen we samen tot een oplossing.’ Serrurier Schepper zou overal in Nederland AI Annotielabs willen opzetten. Hilversum kampt met een wachtlijst van mensen die er willen werken. ‘We zoeken nog meer invulling voor ons leer-werktraject,’ zegt projectleider Ronald Clous van de arbeidsmarktregio Gooi en Vechtstreek. ‘Hoe meer opdrachtgevers we hebben, hoe meer mensen we aan zinvol werk kunnen helpen.’