Robot Robin vervangt de inklopambtenaar

De Belastingsamenwerking Oost-Brabant wil ‘het beste jongetje van de klas’ worden met behulp van robotisering. Dat heeft gevolgen voor de bezetting. ‘Als ik vertel dat één robotje het werk doet dat voorheen door drie mensen werd gedaan, dan is de reactie binnen de lokale overheid vaak dat ze er niet op zitten te wachten om mensen eruit te sturen.’

Het is stil in het gemeentehuis van Oss. Op de verdieping waar de Belastingsamenwerking Oost-Brabant (BSOB) is gevestigd, zijn bijna alle bureaus leeg nu de meeste medewerkers vanuit huis werken. Alleen het beeldscherm van Robin licht op. Hier gebeurt heel veel tegelijk. Programma’s worden geopend, tabellen geraadpleegd, schermen aan- en weg geklikt. In een hoog tempo verwerkt Robin beslissingen op bezwaarschriften over de hoogte van de WOZ-belasting. Toch blijft ook Robins stoel leeg.

Bassie en Adriaan

Robin is een robot, genoemd naar de robot uit een film van Bassie en Adriaan. Robots hebben geen stoel nodig en eigenlijk ook geen beeldscherm; dat staat alleen even aan om te laten zien hoe robotisering bij de belastingsamenwerking van elf gemeenten en het Waterschap eruit ziet. Het oogt alsof er een geest zit te werken.

Het is een strategische keuze om de robot direct op een complex proces te zetten, zegt Grard van der Zanden, directeur van BSOB. ‘Als dit werkt, hoef ik niet achteraf de discussie te voeren met medewerkers dat hun werk véél moeilijker is en dus met geen mogelijkheid gerobotiseerd kan worden.’

Kosteneffectiever

En het werkt. Twee robots zijn inmiddels dagelijks aan de slag op de afdeling en de derde is onderweg. Als het aan Van der Zanden ligt, volgen de vierde, de vijfde en de zesde binnenkort. Samen met Hans Julsing van het Noordelijk Belastingkantoor en Gerard Gouw van IT-leverancier GouwIT start BSOB een samenwerking op het gebied van robotisering, AI en datasturing. Het moet een proeftuin voor innovatie worden op het gebied van de gemeentelijke- en waterschapsbelastingen. Zowel interne processen als externe dienstverlening kunnen efficiënter en (kosten)effectiever, stelt het drietal.

Minder mensen

Alle taken die te maken hebben met data­entry, het invullen van gegevens, zullen bij BSOB op den duur verdwijnen. Het is een efficiencyslag die vijftien jaar geleden al werd geslagen door de banken en de verzekeringsmaatschappijen en volgens Van der Zanden is het hoog tijd dat ook gemeenten en belastingkantoren zich eraan wagen. Toch loopt niet iedereen er warm voor. ‘Als ik vertel dat één robotje het werk doet dat voorheen door drie mensen werd gedaan, dan is de reactie binnen de lokale overheid vaak dat ze er niet op zitten te wachten om mensen eruit te sturen.’

Het is de onvermijdelijke consequentie van robotisering: BSOB kan het straks met minder mensen af. Om hoe veel mensen het gaat, weten ze nog niet, maar voor een aanzienlijk deel van de 80 medewerkers betekent de komst van Robin dat hun baan op de tocht staat. Al heeft het hem zelf niet weerhouden, Van der Zanden begrijpt wel dat sommige organisaties om deze reden de knoop niet omhakken. ‘Op korte termijn bespaar je niet veel en krijg je wel een hoop problemen. Maar ik ben ervan overtuigd dat we een flinke kwaliteitsslag slaan.’

Uitzonderingen

Hij vindt het vervelend voor de mensen die hun baan verliezen, maar verwacht dat het werk voor de mensen die overblijven uitdagender wordt. ‘Je houdt de uitzonderingen over, waarvoor analysevaardigheden nodig zijn. Niemand kan mijn wijsmaken dat data-entry leuk werk is.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 19 van deze week