Ambtenaar slechter af tegenover klagende burger

De positie van de beklaagde ambtenaar verslechtert als gevolg van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren. En zijn positie tegenover de burger in een klachtenprocedure is al niet bijster sterk.

Dat stelt trainer en adviseur Caroline Koetsenruijter in een interview in Binnenlands Bestuur. Nu belandt een klacht tegen een individuele ambtenaar bij de teamleider. Bij het verloop van de klachtbehandeling wordt de betrokken ambtenaar nauwelijks gehoord. Zíjn kant van het verhaal kan hij vaak niet vertellen, hoewel hij mogelijk een andere visie op het gebeuren had. Tegelijk kan de klacht in zijn personeelsdossier komen, met mogelijke sancties tot gevolg.

Stiefkindje
Die manier van klachtafhandeling is volgens Koetsenruijter, directeur van trainingsbureau Instituut KCB, geen incident. ‘Veel bestuursorganen behandelen de klachtprocedure als een stiefkindje. Het moet, het staat in de wet. We hebben er iemand voor aangesteld, dat is ook weer afgevinkt. Tijdens trainingen schrik ik ervan dat klachtbehandelaars vaak niet eens weten waar ze het over hebben. Geen kennis van de regels, geen vaardigheden. Geen nazorg over hoe het nou voelt voor een beklaagde ambtenaar. Kortom: ze oefenen hun werk niet serieus uit.’

Verplicht sorry
In de Algemene wet bestuursrecht staat dat een klager, na behandeling van zijn klacht, tevreden moet zijn, niet of hij tevreden had behóren te zijn. De klager staat voorop, waardoor de beklaagde ambtenaar onder druk van zijn organisatie staat. Hij maakt verplichte, niet welgemeende excuses. ‘Dat voelt onrechtvaardig, want zijn kant van het verhaal telt niet of minder. En van een verplicht sorry leer je niets.’ Dat de beklaagde ambtenaar er zo belabberd vanaf komt, kan worden gezien als een weeffout in de wet. ‘Klachtbehandeling is een vorm van aanvullende rechtsbescherming voor burgers tegen de overheid. Volgens de wet is een klacht iets tussen een burger en het bestuursorgaan, de ambtenaar is hierbij geen procespartij. Daarmee is zijn positie onderbelicht en onduidelijk, terwijl hij vaak wel de bron is van de klacht.’

Middelvinger
De Wet normalisering rechtspositie ambtenaren zal dit alles niet verbeteren. Sterker, Koetsenruijter is ervan overtuigd dat die positie onder de Wnra verder zal verslechteren. ‘Een voorbeeld uit mijn trainingen. In een smal straatje komen een gemeentelijke vuilniswagen en een vrouw met een bakfiets, kinderen erin, elkaar tegen. Er is te weinig plaats om te passeren, de moeder kan met haar bakfiets moeilijk achteruit manoeuvreren. De chauffeur scheldt de moeder uit en steekt zijn middelvinger op. Daarover klaagt deze vrouw. Nu nog bestaat er voor deze beklaagde ambtenaar een herkansing: hij kan het besluit over een disciplinaire straf intern aanvechten door een bezwaarschrift in te dienen. Onder de Wnra valt die mogelijkheid weg. Laagdrempelige bestuursrechtelijke rechtsbescherming verdwijnt en het arbeidstuchtrecht biedt ambtenaren niet de waarborgen die nu nog gelden. Wordt hij ontslagen, dan kan hij alleen naar de kantonrechter. Zijn kans op verbetering is vervlogen.’

Zonder wederhoor
Dat het zo gaat lopen is méér dan gissen over de toekomst, weet Koetsenruijter. ‘Ik werd onlangs door vier mensen, onafhankelijk van elkaar, benaderd. Ze werkten vanuit een detacheringsbureau, dus onder het private arbeidsrecht, voor gemeenten. Alle vier kregen ze te maken met een klacht. Zonder hoor en wederhoor, zonder de klacht te onderzoeken, konden ze bij de gemeenten vertrekken. Hopelijk is dat niet het perspectief van alle beklaagde ambtenaren onder de Wnra.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 7 van de week (inlog)