In ons land zijn ambtenaren steevast pispaal nummer één. Hoe is dat in het buitenland? Overal kleeft het beeld aan ze dat ze op tijd naar huis gaan. ‘Het klinkt misschien raar, maar in de VS staan ambtenaren er toch een stuk beter op.’
Buitenlands beeld van ambtenaar minder negatief
Vergeleken met Nederland zijn Amerikanen een stuk positiever over ambtenaren. 'We zien dat negatieve beeld niet terug in de stereotypen.'
Positiever
Eigenlijk verwacht je het niet. In Amerika moet men, voorzichtig uitgedrukt, doorgaans niet veel van de overheid hebben. Die overheid moet zo klein mogelijk zijn en zich liefst nergens mee bemoeien. Dus dan verwacht je dat het beeld van de ambtenaar ook wel negatief zal zijn. Niet dus. ‘Het blijkt eigenlijk heel erg mee te vallen’, zegt Robin Bouwman. ‘Vergeleken met Nederland is het zelfs een stuk positiever. We zien dat negatieve beeld niet terug in de stereotypen.’
Luie-ambtenaren-project
De bestuurskundige van de Erasmus Universiteit Rotterdam refereert aan resultaten van een onderzoek dat in het kader van het zogeheten luie-ambtenaren-project van professor Lars Tummers (Universiteit Utrecht) wordt gehouden in meerdere landen: Canada, Nederland, de Verenigde Staten en Zuid-Korea. Het eerste wetenschappelijk artikel over de internationale vergelijking is nog in review, maar een tipje van de sluier willen Bouwman en mede-onderzoekster Sheeling Neo van de Universiteit Utrecht wel alvast oplichten.
Hard werken
‘In onze studie hebben we de resultaten gerapporteerd van de top 10 van meest voorkomende stereotypen over ambtenaren in elk van de landen. Er zijn enkele opvallende kenmerken in de resultaten die voor ons als een verrassing kwamen’, aldus promovenda Sheeling Neo. De stereotypen die werden gerapporteerd door Amerikaanse en Canadese burgers zijn overweldigend positief. Sterker nog, ‘Amerikanen en Canadezen rapporteerden alleen maar positieve stereotypen – 10 van de 10 positief’, zegt ze. Enkele voorbeelden van de populairste stereotypen zijn dat ambtenaren hard werken, verantwoordelijk en behulpzaam zijn en de mensen van dienst zijn. Dat kwam voor de onderzoekers als een verrassing, want Amerikanen zijn zoals bekend geen grote fans van het openbaar bestuur.
Overwegend positief
De stereotypen over ambtenaren die Amerikaanse en Canadese burgers noemen, zijn overwegend positief. ‘De Jeffersoniaanse visie van de Verenigde Staten, waarin men bang is voor technocratie en wantrouwig staat tegenover een grote overheid, strookt niet met de positieve stereotypen die we aantreffen’, zegt Sheeling Neo. Dat lijkt erop te duiden dat de heersende sentimenten ten aanzien van de publieke sector in elk land niet een-op-een zijn door te vertalen naar de ambtenaren die voor die overheid werken. Anders gezegd, het suggereert dat de publieke perceptie van overheidsinstellingen en -diensten los staat van de mensen die deze diensten verlenen.
Verschillende houdingen
De Belgische hoogleraar openbaar bestuur Steven van de Walle stelde in eerder onderzoek al dat mensen bijvoorbeeld heel goed verschillende houdingen over de lokale gemeentelijke administratie en de algemene administratie kunnen hebben. ‘Burgers kunnen dus verschillende ideeën hebben over de verschillende “componenten” die samen de publieke sector vormen. Daarom zouden burgers verschillende percepties kunnen hebben over de overheid en haar werknemers in de publieke sector’, legt Neo uit.
