Probleem tekort vrijwilligers brandweer bestaat niet

Het blijkt een misverstand dat de brandweer kampt met een groot dreigend tekort aan vrijwilligers. Niets wijst er volgens onderzoek door de Brandweeracademie op dat er sprake is van een alom ervaren knelpunt op het gebied van werven en behouden van vrijwilligers.

Dat stelt de Brandweeracademie op basis van tientallen groepsgesprekken in de 25 veiligheidsregio’s. Er blijkt juist sprake van een heel divers beeld: geen enkel knelpunt wordt op alle posten ervaren. Of een post een knelpunt ervaart en zo ja welk, verschilt per post en per moment. Dat leidt tot de conclusie dat waar geen generiek probleem is, ook niet te worden gezocht naar een uniforme oplossing.

Sociaal aspect
Overigens betekent dat volgens de onderzoekers niet dat er niets te verbeteren valt op het gebied van een gezond vrijwilligersmanagement. Dat zit ‘m vooral in een andere manier van leidinggeven en cultuurverandering in de staven. Die twee worden zelfs als onmisbaar aangeduid.

De leiding moet vooral oog hebben voor het sociale aspect van de brandweer. Dat noemen vrijwilligers de meest genoemde reden vrijwilliger te blijven, in combinatie met de vakinhoud. Managementleden zijn echter geneigd vooral de nadruk te leggen op de professionaliteit van vrijwilligers. ‘In vrijwel geen enkele veiligheidsregio is een vastomlijnd beleid aanwezig met betrekking tot het zoeken naar verbinding met vrijwilligers’, aldus de onderzoekers.

Goede sfeer
Vrijwilligers hechten vooral belang aan een goede sfeer op de post. Mond-tot-mondreclame is niet alleen de meest genoemde manier waarop huidige vrijwilligers destijds zijn geworven, die methode levert nog steeds de meeste nieuwe vrijwilligers op. Daarnaast noemen vrijwilligers uiteenlopende redenen waarom zij brandweervrijwilliger blijven en geen knelpunt ervaren op hun post op het gebied van behouden: vanwege het sociale aspect, het opdoen van nieuwe kennis, de vakinhoud, de financiële vergoeding, de wens hulp te verlenen, de steun van het thuisfront, een verantwoordelijkheidsgevoel en het gevoel van trots op de rode spullen.

Tweederangs
Het onderzoek maakt ook duidelijk dat brandweervrijwilligers niet zitten te wachten op taakdifferentiatie als mogelijk gevolg van de Europese Deeltijdrichtlijn. Die maakt qua takenpakket en belasting een geforceerd onderscheid tussen beroepskrachten en vrijwilligers. Het grootste bezwaar is dat vrijwilligers geen, in hun ogen, tweederangs brandweer willen worden.