Na de raadsverkiezingen van 2010 hebben gemeenten bijna 9 procent bezuinigd op personeel. Grote gemeenten blijken zelfs nog iets harder te hebben gesneden in het ambtelijk apparaat.
Ambtelijke organisaties overal kopje kleiner
De bezuinigingen op personeel in gemeenten bedroegen bijna 9 procent van de formatie dan wel de personeelskosten. In mindere mate is…
Die conclusie valt te trekken uit onderzoek Personeelsbezuinigingen bij gemeenten van Roland van Wageningen, Kees Koning, Martine Waalkens en Marco Ywema onder 48 gemeenten. Uit het vergelijkend onderzoek, begeleid door de Erasmus Universiteit Rotterdam, komt naar voren dat vrijwel alle gemeenten de afgelopen collegeperiode hebben bezuinigd op personeelskosten en op inhuur. De bezuinigingen op personeel bedroegen bijna 9 procent van de formatie dan wel de personeelskosten. In mindere mate is bezuinigd op huisvesting en ict.
Management
Volgens de onderzoekers blijken de gemeenten de grote bezuinigen ‘in vrij succesvolle mate’ te hebben aangepakt. Circa 90 procent van de gemeenten geeft aan de bezuinigingsopgave grotendeels tot geheel te hebben volbracht. Ook de grotere gemeenten, die vaak nog een grotere opgave (10 procent of meer) hadden, hebben de bezuiniging ‘grotendeels’ gerealiseerd. In precies de helft van de gemeenten is van tevoren bepaald waar de personeelsbezuinigingen ongeveer moesten landen: vooral op bedrijfsvoering en management, het minst op uitvoering en ondersteuning. Gemeenten met een relatief grote bezuinigingsopgave hebben vaker op management bezuinigd.
De meest voorkomende benadering is financieel bezuinigen: centraal gestuurd bezuinigen op personeel met minder aandacht voor organisatievernieuwing. De voorkeur voor financieel bezuinigen blijkt onder meer uit de inzet van voornamelijk personeelsgerichte instrumenten. Daarbij ligt de nadruk vooral op korte- termijn-instrumenten, zoals het niet vervullen van vacatures en het niet verlengen van tijdelijke contracten. Gemiddeld scoren het intern of extern detacheren van medewerkers en het stimuleren van (pre)pensioen.
Andere instrumenten die medewerkers bevorderen tot vertrek, scoren laag. Dat geldt met name voor loonsuppletie en terugkeergarantie. Ook aanpassing van het beloningsbeleid en gedwongen ontslag blijken in de praktijk een geringe bijdrage te leveren aan de bezuiniging. Een aanpak die op de wat langere termijn effect heeft, zoals het aanpakken van verzuim of het herzien van het beloningsbeleid, is veel minder gehanteerd.
Botten
Van de onderzochte gemeenten, verwacht één gemeente de komende jaren een vergroting van de formatie in het kader van de rijkstaken die naar de gemeenten worden overgeheveld. Verreweg de meeste gemeenten (negen op de tien) verwachten voor komende jaren een verdere reductie van de formatie. Gemeenten geven wel aan dat het ‘het vet nu van de botten’ is. Daarom ligt het volgens de onderzoekers niet voor de hand om eventuele verdere bezuinigingen nog te zoeken in het laaghangend fruit, zoals het niet vervullen van vacatures. ‘Voor de nabije toekomst zal een andere aanpak nodig zijn dan ‘financieel gestuurd bezuinigen’. Er zal onder meer fundamenteel naar het takenpakket moeten worden gekeken’, aldus onderzoeker Van Wageningen. ‘Zo’n aanpak kan een langere termijn vergen dan een bestuursperiode van vier jaar.’
Rotterdam: doordacht bezuinigen
De gemeente Rotterdam heeft afgelopen jaren fors bezuinigd op personeel. De opgave omvatte aanvankelijk een krimp van 1.000 fte, maar werd op aandringen van de raad verhoogd tot 2.450 fte op een totaal van bijna 13.000 fte – bijna 20 procent. Inmiddels is de personele bezetting teruggebracht met meer dan 1.800 fte. De resterende opgave is volgens onderzoeker Roland van Wageningen – in het dagelijks leven HR-manager bij de gemeente Rotterdam, ‘geen sinecure.’ Daarbij komt dat nieuwe ingrepen niet zijn uitgesloten. In het licht van de gemeenteraadsverkiezingen hebben verschillende politieke partijen de ambitie geuit om het ambtelijk apparaat verder te verkleinen. Dat was voor hem en zijn collega Marco Ywema de reden om via een interne leergang Strategisch Human Resource Management de aanpak van de personeelsbezuiniging nader te analyseren, daarbij ook kijkend naar hoe andere gemeenten met die opgave omgaan. Ze werkten daarbij samen met Kees Koning en Martine Waalkens van een bureau dat gemeenten adviseert over effectief en sociaal verantwoord bezuinigen op personeel.
Gemeenten bezuinigen sinds 2010
| Type apparaatskosten | Percentage gemeenten |
| Personeel | 98 |
| Externe inhuur | 92 |
| Huisvesting | 56 |
| ICT | 33 |
Omvang van de bezuinigingsopgave in procenten van de formatie of de loonsom
| Omvang bezuinigingsopgave | Percentage gemeenten |
| 0% tot 5% | 30 |
| 5% tot 10% | 26 |
| 10% tot 15% | 24 |
| 15% of meer | 20 |
| Totaal | 100 |
Mate van de realisatie van de bezuinigingsopgave
| Mate van realisatie van de bezuinigingsopgave | Percentage gemeenten |
| Volledig | 39 |
| Grotendeels | 52 |
| Beperkt | 9 |
| Niet of nauwelijks | 0 |
| Totaal | 100 |
Reacties: 10
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
En hoe werd omgegaan met het werk dat toch gedaan moet worden? Inderdaad dat kregen de ambtenaren erbij die er toch al zaten. Compleet andere werkzaamheden
moeten worden uitgevoerd, extra werk van vertrokken collega's krijg je er bij en wat je uit collegiaal oogpunt er mar bij moet nemen. Allemaal onder het mom van wees blij dat je je baan nog hebt. Over enige financiele compensatie of groei hoef je al helemaal niet langs te komen. Ik zit al jaren op de nullijn qua loon, terwijl ik meer, gevarieerder werk ben gaan doen en meer ervaring heb opgebouwd. En bovenin zit het vetbetaalde management te blaten dat zenhet allemaal zo goed hebben geregeld... ja voor zichzelf!
Het bezuinigen op ambtenaren is te gemakkelijk, omdat er nauwelijks een deugdelijke motivering van te maken keuzen bij wordt verlangd. Bovendien moet kritisch naar de scoringsdrift van populisme op het onderdeel 'bezuiniging op overheidspersoneel' worden gekeken. De overheid moet om het algemeen belang te dienen over geschikt personeel - goede professionels - kunnen beschikken en daar moeten de burgers iets voor over (willen) hebben.
Helemaal mee eens. Als gepensioneerde bekijk ik het van de zijlijn, maar vraag me voortdurend af, 'waar gaat dat naar toe?' In mijn gemeente is meer dan 10 % op personeel bezuinigd. Het resultaat is dan ook merkbaar op vooral buurt en wijkniveau. Qua aanzien 'verloedert' het straatbeeld aanzienlijk, Vooral 'groen' moet het ontgelden en is op dat punt het straatbeeld 'desastreus te noemen. Terwijl dat juist het 'visitekaartje' is. Maar ook speelgelegenheden, parkeervoorzieningen, etc. Er wordt nergens meer in geïnvesteerd. Wat ik verneem, is dat ook de werkdruk bij mijn ex-collega's aanzienlijk is toegenomen. Weinigen gaan echt nog met plezier naar hun werk. Terwijl er nu veel taken 'overgeheveld' gaan worden naar de gemeenten. Hoe wil men dat allemaal gaan realiseren?. Ik houd mijn hart vast! Volgens mij loopt men achter de feiten aan en gaat juist alles in de toekomst meer geld kosten. Omdat alles toch betaald moet worden.
En daar komt dan de door de politieke geesten in het leven geroepen participatie van de burgers. Die zijn toch al niet te beroerd om dingetjes te doen, zoals ruimen in het groen. Luister goed om je heen en lees .....de woorden als: meedoen, burgerparticipatie, verantwoordelijkheid, een term als de burger/inwoner wil en vraagt ( !!..), we worden er naar toe geschreven en gepraat. Bezuiniging derhalve.
Gaat het verdienmodel van overheid niet een keer fout.
Stijgende lonen van werknemers, stijgende licentie kosten van oa software en stijgende kosten voor externe partijen en daarnaast moeten de inkomsten van de gemeente omlaag omdat de burger dit wil.
Iets zegt me dat dit op termijn niet goed gaat komen
Vorig jaar zijn veel ambtenaren overgeplaatst naar zogenaamde Rud's. Hier is de overheid verkapt aan het bezuinigen. Vertrouwelijke bronnen geven nu al aan dat deze mensen over een paar jaar allemaal op straat staan. Ik hou mijn hart vast hoe dit allemaal verder moet in ons kikkerlandje. Alles is zo onpersoonlijk geworden.
@Jan,
Stijgende lonen van welke werknemers? In ieder geval niet van de uitvoerende ambtenaren....
Waar blijft onze cao 2013?
@ Geert
Waarom zouden de mensen in de RUDs over een paar jaar op straat staan? Ik heb hier nog niets over gelezen.
Nieuwe omgevingswet? Of zijn er andere factoren
Jaja. Op de waterdragers, de enigen die weten hoe het ECHT zit, hoe het met de decentralisaties kan, wat het betekent voor inwoners, die daar iets in willen doen, degenen die niet gedreven worden door stupide populisme of van de werkelijkheid losgezongen gewauwel, kortom op de ambtenaren t/m circa schaal 12, wordt bezuinigd. Niet op de clowns die voor buhne en eigen beurs bezig zijn: college, raad, hoger management. Het zijn net banken.