Burger te weinig beschermd tegen computerfouten

Speciale ambtenaar moet gedupeerde bijstaan

De overheid gebruikt computers voor het nemen van besluiten. Het verlenen van kinderbijslag, aow, toeslagen of de aanslag inkomstenbelasting zijn daar voorbeelden van. Een ander kenmerk is dat de overheid daarvoor elkaars gegevens gebruikt.

Marlies van Eck onderzocht in het kader van haar promotie aan de Universiteit van Tilburg wat er gebeurt als er iets fout gaat en wat daarvan de gevolgen zijn voor de burger. Uit haar onderzoek blijkt dat computerbesluiten behalve voordelen ook nadelen hebben voor burgers. Eén ervan is dat er geen onafhankelijke instanties zijn die controleren op juistheid. In een rechtszaak over het besluit kan de rechter dus niet controleren of de overheid de wet goed interpreteert.

Ook blijven aannames die de programmeur heeft gehad, onzichtbaar. ‘Als niet precies duidelijk is waarom de computer dit besluit neemt kan ook niet gecontroleerd worden of het besluit goed is’, aldus Van Eck.

Een ander nadeel is volgens haar dat de overheidsorganen zwaar op elkaar leunen bij het nemen van computerbesluiten. ‘Een besluit van het ene overheidsorgaan, werkt door in het besluit van een ander overheidsorgaan. Maar als er iets fout gaat is het voor de burger erg lastig om de fouten die inmiddels verspreid zijn, te herstellen. Het herstellen van fouten met terugwerkende kracht is helemaal moeilijk. Dit betekent dat de burger niet altijd de bescherming krijgt waar hij recht op heeft’, stelt ze.

Van Eck doet een aantal voorstellen om de rechtsbescherming voor burgers te beschermen. Zo stelt ze voor dat iedereen met problemen met computerbesluiten een loods krijgt; een ambtenaar die gaat helpen het probleem op te lossen. ‘Op deze manier ligt de last van de gespecialiseerde en ingewikkelde uitvoering weer bij de overheid in plaats van bij de burger.