Lucratief wobben is misbruik van recht

De Wet Openbaarheid van Bestuur (Wob) is niet bedoeld om gemeenten doorlopend te testen op de uitvoering van deze wet. Het doen van oneigenlijke Wob-verzoeken om daarmee werk en inkomsten voor een bedrijf te genereren is misbruik van recht. Dat blijkt uit de uitspraak van de rechtbank Noord-Holland die het beroep van Verhoeven/Meerts Rechtspraktijk tegen de gemeente Bergen (NH) en vijf andere gemeenten daarmee niet-ontvankelijk heeft verklaard.

Proceskostenvergoeding

Op 25 juli 2014 schreef Binnenlands Bestuur over raadslid en (toenmalig) Limburgs Statenlid Clemens Meerts van Meerts Rechtspraktijk die op naam van zijn partner (mevrouw Verhoeven) bij tientallen gemeenten buiten zijn provincie Wob-verzoeken indiende. Vervolgens verstuurde zijn rechtspraktijk bezwaarschriften op de Wob-besluiten om daarna de proceskostenvergoeding op te strijken.

Gemeenschapsgeld

Zelf sprak Meerts over “tests” om te zien of gemeenten stukken paraat hebben. Hij zei er financieel niet wijzer van te worden, maar incasseerde wel gemeenschapsgeld. Hierop repliceerde hij: ‘Als ambtenaren fouten maken kost dat de overheid ook geld.’ Wel was hij “door het geheel” niet zo genegen meer door te gaan met de tests. Het laatste bezwaar van mevrouw Verhoeven op het Wob-besluit van de gemeente Bergen van 29 september 2014 is ingediend na publicatie van het artikel.

Kwade trouw

Volgens de rechtbank zijn zwaarwichtige gronden vereist om tot het oordeel te komen dat iemand misbruik heeft gemaakt van een wettelijke bevoegdheid. Het recht zou dan moeten zijn aangewend zonder redelijk doel of voor een ander doel dan het is gegeven zodat het blijk geeft van “kwade trouw”. De rechtbank stelt dat Verhoeven niet heeft aangegeven wat het doel is van haar Wob-verzoeken die ze bij een groot aantal gemeenten indiende. Ze verzocht daarin onder meer om aanstellings- en benoemingsbesluiten en -akten van burgemeesters, gemeentesecretarissen en opsporingsambtenaren.

Werk en omzet

De gemeenten voeren het artikel in Binnenlands Bestuur op om aan te tonen wat het doel van de Wob-verzoeken is. Volgens Verhoeven is dit artikel onvolledig en onjuist en is zij daaraan “niet gebonden”. Wat ze met dat laatste bedoeld en wat die onvolledigheden en onjuistheden in het artikel zijn benoemt ze niet. De rechtbank concludeert hieruit dat ze de Wob-verzoeken heeft ingediend voor het bedrijf van Meerts, wat het bedrijf werk en omzet oplevert en dat het haar niet gaat om de opgevraagde informatie. Een werknemer van Meerts Rechtspraktijk gaf zich uit voor zijn partner om de proceskosten vergoed te krijgen.

Fouten uitlokken

De rechtbank woog mee dat formuleringen in de Wob-verzoeken bewust zodanig waren dat deze fouten van ambtenaren uitlokten, waarna Meerts zijn rechtsmiddelen kon instellen. Ook verschenen Verhoeven en haar gemachtigde nooit ter zitting en gaven ze geen blijk mee te willen werken om zaken op te helderen. Het argument van de “test” zou valide kunnen zijn als niet in alle gevallen waarin gemeenten in gebreke bleven een rechtsbijstandverlener zou worden ingeschakeld. Dat was wel het geval. Volgens de rechtbank valt niet in te zien hoe beroepsmatig doorprocederen nog een relevante bijdrage kan leveren aan de "test. Daarbij heeft Verhoeven oneigenlijk gebruik gemaakt van de Wob. Deze is volgens de rechtbank niet bedoeld om te “testen” of gemeenten de Wob goed uitvoeren.

Overwinning

De uitspraak is een overwinning voor de gemeente Bergen en de andere betrokken gemeenten Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Zandvoort, Hollands Kroon, Den Helder en Enkhuizen. Zij hadden de rechtbank specifiek gevraagd om de procedures die mevrouw Verhoeven naar aanleiding van haar Wob-verzoeken voerde aan te merken als misbruik van recht.

Gevolgen uitspraak

De uitspraak is volgens juridisch adviseur Manon van Excel van de gemeente Bergen voor andere gemeenten bruikbaar als er nog vergelijkbare procedures lopen vanuit de rechtspraktijk van Meerts. ‘Dit is een specifiek geval waar sprake is van misbruik van recht, maar voor andere Wob-procedures in gemeenten zou de uitspraak ook bruikbaar kunnen zijn. De rechtbank heeft gemeenten een handvat gegeven. Wel moet dan sprake zijn van zwaarwichtige gronden.’ De gemeente Bergen heeft niet om schadevergoeding gevraagd voor gemaakte kosten. ‘Dat kan niet in alle gevallen, wel als je speciaal iemand hebt ingehuurd voor de afhandeling, maar dat is bij ons niet gebeurd. De kosten zitten voor de gemeente in de manuren.’

Verhoeven/Meerts Rechtspraktijk heeft zes weken om tegen de uitspraak in beroep te gaan.