Verstoorde verhoudingen in Duiven

Het is de dictatuur van elf tegen tien, de oppositie zit er voor niets bij,’ zegt PvdA-raadslid Wouter Bosch (32). Hij hekelt het gebrek aan een inhoudelijke discussie in de raad. Volgens hem volgen de coalitiepartijen als makke lammetjes ‘hun’ college, omdat de kopstukken van de coalitiepartijen in dat college zijn gaan zitten. Voor hem en voor twee andere raadsleden is het slecht functioneren van de raad de voornaamste reden om zich niet herkiesbaar te stellen. ‘Ik ben de raad ingegaan om te werken aan goede ideeën. Nu is het niet meer dan een beetje vergaderen zonder gevolgen. Doodzonde van mijn tijd.’

Dat het in Duiven om meer gaat dan een enkel teleurgesteld raadslid, blijkt uit een brief die burgemeester Henk Zomerdijk al vorige zomer aan de raad stuurde. Hij vroeg de fracties om elkaar ‘op een betamelijke wijze’ te bejegenen. Eerder had Zomerdijk al excursies aangekondigd om de sfeer in de raad te verbeteren. Het heeft weinig opgeleverd.

Ineke Knuiman, raadslid van Lijst Groessen, was tot 2006 wethouder in Duiven. Zij is een van de drie oud-wethouders die toen, na een politieke aardverschuiving als gevolg van de raadsverkiezingen, in de raad belandde. Er ontstond een machtsstrijd tussen college en oppositie. De oppositie trok sterk samen op in een poging een vuist te maken tegen de coalitie. Maar ook de coalitie sloot de rijen.

Knuiman geeft een voorbeeld: ‘Bij een raadsvergadering was een amendement aan de orde over drie nieuwe lokalen voor een school. Dat amendement was ondertekend door alle oppositiepartijen en op de dag zelf zette ook Groen- Links en het CDA hun handtekening. Daarmee leek het eenvoudig. Maar tijdens vergadering kwam er een schorsing. Daarna stemde het CDA en GroenLinks toch tegen. De CDA-wethouder wilde het niet.’

Net voor het zomerreces werd Knuiman zelf ‘een kwestie’. Er ontstond commotie in de raad over haar nieuwe baan als regionaal projectleider alcohol en drugs bij de jeugd. ‘Ik had via de raadsgriffier en de burgemeester een uitvoerige brief van de Vereniging van Nederlandse gemeenten, die oordeelde dat de functie was toegestaan. Toch wilde de coalitie nog een onderzoek of het wel kon,’ zegt Knuiman.

Het deed haar ‘pijn’ dat haar integriteit zo ter discussie werd gesteld, temeer omdat ze hier ook al een persoonlijk gesprek met de CDA-fractieleider over had gehad. In deze sfeer heeft ze het er niet voor over om het raadswerk te combineren met haar nieuwe baan waarvoor ze ook veel ‘s avonds weg is. Na achttien jaar lokale politiek stapt ze per maart 2009 uit de raad.

Resultaten

Bert van Loon, fractievoorzitter van het CDA, de grootste coalitiepartij, wil liever niet te lang stilstaan bij het functioneren van de raad. ‘Waar het om gaat, zijn de resultaten die je bereikt. De rest is bijzaak. En we bereiken een hoop.’ Dat de besluiten niet na een open discussie genomen zouden worden en dat er kritiek is op de bejegening in de raad wuift hij weg door te verwijzen naar de Kamer. ‘Dat zie je daar toch ook? En ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is.’

Ook Marjoleine Snaas, fractievoorzitter van de andere coalitiepartij, GroenLinks, begrijpt niets van de kritiek van de oppositie. ‘Zij komen juist met die persoonlijke aanvallen, zo van “Jij loopt aan de leiband van de wethouders”. Tegelijk komt de oppositie bij de Perspectiefnota niet met voorstellen terwijl dát het moment is voor het inhoudelijke debat.’ Er steekt haar nog iets: ‘Soms heeft de oppositie één woordvoerder. Dat is toch raar? Je zou toch van de VVD een andere bijdrage verwachten dan van de PvdA of de LPF?’

Hans Egtberts, voorzitter van de lokale Wmo-raad, volgt de Duivense politiek aandachtig. Hij ziet coalitiepartijen die erg verweven zijn met het college en spreekt van ‘duellisme in plaats van dualisme’. Het college doet het echter volgens hem niet slecht. ‘Je kunt ook ook in een monistisch stelsel uitstekende besluiten nemen.’ GroenLinks wethouder Elfrink verwijst voor commentaar naar burgemeester Zomerdijk, maar ook de burgemeester wil niets zeggen. Hij is bang dat het ‘de verhoudingen’ geen goed zou doen.

De voorgeschiedenis

2006. Na de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 belanden de coalitiepartijen Lijst Groessen, VVD en Gemeentebelangen in de oppositie. Het CDA en GroenLinks komen in het college, hun kopstukken worden wethouder. Drie oud-wethouders komen in de raad.

2007. Het nieuwe college krijgt een wethouder van buiten, Nico Verlaan. Ondanks toezegging te zullen verhuizen doet hij dit niet. Begin 2007 vraagt hij de raad om ontheffing voor de ingezetenenplicht. Hij wil de reden alleen in beslotenheid mededelen, het college gaat daarmee akkoord. De oppositie dient tegen Verlaan een motie van wantrouwen in. en tegen het college een motie van afkeuring. De oppositie vraagt de minister het aanstellingsbesluit te vernietigen. Dat doet de minister niet, maar zij ‘betreurt’ wel de beslotenheid rond de motivatie van de wethouder.

Er is veel ophef om een anonieme beschuldiging in de krant dat wethouder Elfrink te veel tijd zou besteden aan zijn zieke dochter. De oppositie is verbolgen over de beschuldiging dat zij Elfrink zouden hebben aan zijn zieke dochter. De oppositie is verbolgen over de beschuldiging dat zij Elfrink zouden hebben aangevallen. Burgemeester Zomerdijk initieert raadsexcursies om de sfeer te verbeteren.

2008. De ‘affaire-Knuiman’. De coalitie vraagt of de nieuwe baan voor raadslid Knuiman van Lijst Groessen te combineren is met haar positie in de raad. Knuiman heeft vooraf toestemming van de burgemeester gevraagd en gekregen, na onderzoek door de VNG. Toch wil de coalitie nog een onderzoek. Knuiman kondigt aan op te stappen. Ook Ben ten Brake van Gemeentebelangen wil in deze politieke sfeer niet verder. Een derde raadslid, PvdA-raadslid Wouter Bosch, stelt zich niet herkiesbaar: de raad functioneert niet en de sfeer is beroerd.