Versplintering nog geen risico voor bestuurbaarheid

De versplintering, versnippering of fragmentatie van de gemeenteraden heeft zich voortgezet na deze gemeenteraadsverkiezingen. Verschillende bestuurders uitten al hun zorgen over de bestuurbaarheid, maar dat is niet altijd nodig. ‘Versnippering wordt pas problematisch als stabiel bestuur niet lukt.’

Delfzijl

In Delfzijl buitelden de fracties over elkaar: 10 partijen voor 21 zetels. Bij deze verkiezingen waren er vanwege bevolkingskrimp nog 19 zetels te verdelen. Tegenover Trouw uitte burgemeester Gerard Beukema (PvdA) al zijn zorgen over de bestuurbaarheid van de gemeente. Hij zag zowel binnen als tussen de partijen een toenemende instabiliteit. ‘De tendens is versnippering en die wordt steeds zichtbaarder.’ Na gisteren is hij een fractie kwijt (D66) en dus zijn er nu 9 partijen op 19 zetels. ‘Na de vorige verkiezingen waren er 8 partijen, nu zijn het er 9, dus is er meer versnippering. Maar het huidige college heeft een comfortabele meerderheid behouden, 11 zetels, dus zou stabiel bestuur kunnen worden voortgezet.' De versnippering neemt toe, maar Beukema vindt dit een goed vooruitzicht. 'Versnippering wordt pas problematisch als stabiel bestuur niet lukt. Bij deze uitslag zijn er in meerdere varianten kansen voor stabiel bestuur.’

Eindhoven
De raad van Eindhoven telde gisteren nog 11 fracties verdeeld over 45 zetels. Het vormen van een coalitie wordt steeds moeilijker, zei burgemeester John Jorritsma (VVD) in zijn nieuwjaarstoespraak. Hij hoopte vurig dat er niet meer partijen zouden bijkomen. Die hoop is ijdel gebleken. Er komen 12 partijen in de Eindhovense raad. ‘Getalsmatig is het aantal partijen toegenomen’, reageert Jorritsma. ‘Maar er deden 16 partijen mee, dus het valt nog mee.’ Hij ziet duidelijke kopgroepen ontstaan: de grote landelijke partijen (GL, VVD, D66, PvdA, CDA), gevolgd door een hele rij aan kleine partijen. ‘Dat moeten we serieus nemen, maar de versplintering zet zich voort.’

Dramatische opkomst
De grootste partijen (GL en VVD) hebben gezegd het gesprek met “een blanco gevoel” in te gaan, zegt Jorritsma. Of dat loze woorden zijn of concreet, Jorritsma hoopt dat links en rechts elkaar vinden, want de vijfde stad van Nederland moet bestuurd worden. ‘We moeten grote stappen zetten, dus ze moeten elkaar vinden op hoofdlijnen. Er zijn enkele dilemma’s in de formatie: fijnstof in de binnenstad, het vliegveld en hoe lossen we de miljoenentekorten in het sociaal domein financieel, maar ook inhoudelijk instrumenteel op?’ De opkomst ging van 44 naar 46 procent ging, maar Jorritsma noemt deze “dramatisch”. ‘Ik vind het bedenkelijk dat zoveel mensen niet gaan stemmen. Het is triest dat 45 procent het bepaalt voor 55 procent en daarna iedereen ontevreden is. Er ontstaat een vicieuze cirkel van onvrede en gedoe en het leidt ertoe de politiek steeds verder komt af te staan van samenleving.’

Meer versplintering in grote steden
In Den Haag zat burgemeester Pauline Krikke (VVD) een raad voor van 45 zetels met 16 fracties. Ze constateerde in februari in Trouw dat een gemeente ook dan bestuurbaar is en maakte zich vooral druk om afsplitsingen, die vaak later plaatsvinden. Pas als mensen voldoende stemmen voor een eigen zetel hebben gekregen, mogen ze wat haar betreft hun zetel houden. Met de huidige uitslag is de versplintering niet minder geworden: 15 fracties, waaronder maar liefst 6 (!) eenmansfracties. Ook in andere grote steden zet de versplintering door: Rotterdam ging van 10 naar 13 partijen, Amsterdam van 8 naar 12, Utrecht van 10 naar 13 op 45 zetels. Den Bosch gaat van 11 naar 14 zetels op 39 zetels. Andere bekende versplinterde gemeenten: Zaanstad (13 partijen op 39 zetels), Hoorn (14 zetels op 35 zetels) en Soest (12 partijen op 29 zetels).