‘Met de hand tellen stemmen kan uren sneller’

Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is het geen doen meer, dat tellen van de stemmen met de hand. Er blijkt echter een telmethode ontwikkeld die zowel tijd als fouten scheelt.

De telmethode, ontwikkeld door ervaren stemmentellers uit diverse gemeenten samen met CRAFT Lean Management, is bij de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart beproefd in onder andere Breda, Overbetuwe en Utrechtse Heuvelrug. Volgens de deelnemende gemeenten is er sprake van een reductie van de doorlooptijd met 25 procent en een ‘zo goed als foutloos’ telproces op zowel lijst- als kandidaatsniveau. Het heen en weer lopen van de stemmentellers is bovendien met 95 procent teruggebracht.

Alerter brein

Het proces van stemmentellen is volgens Hermannus Stegeman, manager Publiek van de gemeente Utrechtse Heuvelrug, op zo’n manier ontworpen dat er veel minder kans is op telfouten. Dat zit ‘m in een paar dingen. Zo wordt eerst een scheiding gemaakt tussen even en oneven lijsten. Een volgende check vindt plaats bij het maken van een nadere onderverdeling van de ‘even’ en ‘oneven’ stapels. ‘Daar zit een psychologisch effect aan. Ons brein is bij zulke verschillen alerter’, legt hij uit.

Volgens projectleider verkiezingen Mariska Kortekaas van de Utrechtse gemeente werkt de keuze voor zittend tellen eveneens fouten-reducerend. ‘Dat tellers niet meer hoeven te lopen geeft meer rust in de telruimte en het is minder vermoeiend voor de tellers’, zegt ze. Ook het feit dat ze een paar uur sneller klaar zijn, komt de concentratie ten goede en dus ook de nauwkeurigheid. Hertellingen waren volgens Stegeman dit keer niet nodig.

Twee uur winst

Volgens burgemeester Frits Naafs is er – handgeklokt – een tijdswinst van twee  uur geboekt ten opzichte van tellingen bij eerdere verkiezingen. ‘De 26 stembureaus gingen om 21.00 uur dicht en om 23.15 uur hadden we alle uitslagen, inclusief het aantal uitgebrachte voorkeursstemmen’, aldus Naafs.

Duurder is de methode niet. De enige noemenswaardige extra kosten zijn gemaakt in de aanloop naar de verkiezingen, toen de voorzitters van de stembureaus zijn getraind in een workshop, waarin er een echt stemmentelproces werd gesimuleerd.

Burgemeester Naafs gaat de methode, ontwikkeld door een inwoner van zijn gemeente, warm aanbevelen bij minister Ollongren van Binnenlandse Zaken. ‘Beter is als het stemmen digitaal kan, maar zolang het tellen van de stemmen nog handmatig moet worden uitgevoerd, is dit een uitstekend alternatief. Door deze methode is het mogelijk dat efficiënt en foutloos te doen’, aldus Naafs.

Betrouwbaarheid uitslag

Vorige week bracht de VNG samen met de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) een notitie uit waarin ze stelden dat het huidige verkiezingsproces, met handmatig stemmen, stembureaus die lang open blijven en handmatig tellen, niet meer uitvoerbaar is. Bovendien zou het volgens beide verenigingen aanleiding geven tot twijfels over de betrouwbaarheid van de uitslag.