Voorlopig geen raadsenquête Vahstal-dossier

Transparantie en duidelijkheid worden van groot belang geacht in Amersfoort, maar dan wel op een moment dat het de gemeente goed uitkomt. En dat is kennelijk niet dit moment. Hoewel duidelijk is dat projectontwikkelaar Hans Vahstal gelijk heeft gekregen en een schadevergoeding zal ontvangen, is dat voor 27 van de 39 raadsleden geen reden nu een onderzoek te starten om lessen te trekken.

Te vroeg

‘Ik ben nog nooit zo vaak benaderd met openingszin: we zijn het wel met je eens, maar…’, zo begon fractievoorzitter Menno Fousert van Amersfoort2014, als hoofdindiener van de motie voor een raadsenquête naar het Vahstal-dossier zijn bijdrage. Hij wees erop dat zijn partij in april 2019 ook tegen een motie voor een raadsenquête had gestemd, omdat het toen ‘veel te vroeg was’. ‘Het stond toen nog helemaal niet vast dat er sprake was van het in gebreke blijven door de gemeente Amersfoort jegens Vahstal voor de bouw van 244 woningen.’

Juridische angst

Maar dat bleek eind 2020 wel uit de bindend adviesprocedure. ‘De schadeprocedure kan nog jaren duren, maar dat staat los van het feit dat de gemeente in gebreke is gebleven en de inwoners dat zullen merken.’ Een raadsenquete is een zwaar middel, maar de gemeenteraad heft de plicht dit dossier tot de bodem uit te zoeken, hoe we gekomen zijn waar we nu staan en te voorkomen dat het in de toekomst nog eens zo mis kan gaan.’ Fousert vindt dat veel ‘juridische angst’ wordt opgeroepen. ‘De raad stelt het nemen van verantwoordelijkheid al veel te ver voor zich uit. Ik hoop een raad te zien die zich niet verschuilt, maar gaat staan voor haar verantwoordelijkheid en laat zien dat zij bereid is om schoon schip te maken.’

Prematuur

Wethouder Willem-Jan Stegeman (D66) herhaalt het standpunt van het college om lopende een juridische procedure niet met een onderzoek bezig te gaan. Volgens het college is de juridische procedure nog niet afgerond en dat deze nog jaren zou lopen, noemt het college ‘erg prematuur’. ‘Het lijkt ons zeer verstandig om nog even een moment van geduld te betrachten alvorens een onderzoek te starten.’ Er zal wel ‘een vorm van onderzoek’ moeten plaatsvinden. ‘Ook het college heeft er alle belang bij dat alle gezette stappen in het verleden na afloop van de procedure in de openbaarheid komen.’

Onverantwoord

Het college is ‘absoluut van mening dat onze inwoners het recht hebben om te weten wat er is gebeurd’. ‘Alleen wij vinden het echt onverantwoord om dat te doen, terwijl de juridische procedure nog niet is afgerond.' Daarom ontraadt Stegeman ‘op dit moment’ de motie. De ChristenUnie vindt het ‘in het belang van de gemeente Amersfoort’ niet het goede moment voor een raadsenquête. Dillian Hos (GroenLinks) wijst erop dat de schadestaatprocedure een precair proces is, ‘waarin je onderhandelt’. ‘Dat moet je heel voorzichtig doen. Alles wat we hier zeggen of doen kan al schadelijk zijn in dit proces en dat maakt dat wij dit voorstel zeker niet zullen steunen.’

Transparantie

Maar volgens Tom van Lamoen van Amersfoort voor Vrijheid is een raadsenquête juist ‘in het belang van de inwoners van de gemeente Amersfoort’. ‘Ik denk dat zij heel graag transparantie willen zien.’ Hij ziet niet in wat de schadestaatprocedure nog kan veranderen aan de uitslag. De VVD maakt er op haar beurt weinig of eigenlijk geen woorden aan vuil en sluit zich aan bij de ChristenUnie. De Partij voor de Dieren is ‘erg voor transparantie’, maar wijst ook op het ‘precaire proces’ en dat het zeker niet in het belang van de inwoners zou zijn als dat zou worden verstoord. Zij zijn tegen de motie.

Argument

D66-fractievoorzitter Marjolein Perdok wil er vanwege de lopende juridische procedure ‘niet te veel over zeggen’ en stemt tegen de motie. SP-fractievoorzitter Hugo Kruyt maakt duidelijk dat ‘als een jurist van de gemeente iets zegt het niet per definitie waar is’. ‘Kijkend naar de gemiddelde levensverwachting van de betrokken mensen, hoe lang willen we dan nog wachten? Wanneer is wel het goede moment?’ Het valt hem op dat het college het nu ineens heeft over ‘een vorm van onderzoek’ in plaats van ‘het is nog niet rijp voor een raadsenquête’? ‘Ik hoor van niemand het argument waar dan het voordeel voor Vahstal zou zitten als we het onderzoek al zouden starten. Wat is dan precies het risico? In welke details zit hem dat?’ Hij vindt het 'erg gemakkelijk' om te wachten ‘omdat het je niet zo goed uitkomt’. ‘Het is niet in het belang van de stad om nog langer te wachten.’

Begeleidingscommissie

‘Ik ben blij dat ik nu eens na de heer Kruyt mag spreken’, reageert CDA-fractievoorzitter Jan de van der Schueren. ‘Ik kan hem aanraden om zitting te nemen in de begeleidingscommissie die wij als raad hebben ingesteld.’ Volgens hem is het CDA heel erg voor transparantie en duidelijkheid. ‘Maar alles wat er nu over deze zaak wordt gezegd kan in het voor- of nadeel werken van een van beide partijen.’ En dus stemt de partij tegen de motie.

Schadestaatprocedure

Fousert mag afsluiten. Hij zegt 'heel weinig' en 'heel veel' te horen. ‘Men koppelt het heel erg aan de schadestaatprocedure. Die is bedoeld om vast te stellen hoeveel euro schade is geleden voor het niet leveren van die woningen. Vaststaat dat de gemeente in gebreke bleef. Deze motie wil onderzoeken hoe het kan dat verschillende afspraken niet zijn nagekomen, vooral tussen 2005 en 2015. Het gaat niet over de waarde van de woningen en kosten. Dat is de schadestaatprocedure. Daar gaat dit onderzoek niet over. Hoe komt het dat wij als gemeente in gebreke zijn gebleven naar de heer Vahstal toe? Niets meer en niets minder.’ Zijn woorden mochten niet meer baten. 10 raadsleden stemden voor de motie, 27 tegen.