‘Schop me tegen m’n schenen!’

Herkanser Roel Wever burgemeester van Heerlen

Negenenzestig enthousiastelingen verdrongen elkaar om burgemeester van Schiermonnikoog (947 inwoners) te mogen worden; voor Heerlen (88.832 inwoners) stonden zeven gegadigden in de rij. Dat vonden de gemeenteraad en de gouverneur er veel te weinig, en daarom organiseerden ze een tweede sollicitatieronde. Daarop kwamen eerder dit jaar 21 sollicitaties binnen. Zo van: vooruit dan maar. ‘Ik zat al bij de eerste groep kandidaten. Ik solliciteerde meteen en wilde weer winnen’, geeft burgemeester in spe van Heerlen Roel Wever (58) grif toe.

De directeur van onderzoeks- en adviesbureau Public Spirit/BMC heeft geen sollicitatiegeheimen. Iedereen weet dat hij in 2010 ook al dong naar het burgemeesterschap van de stad in de oostelijke mijnstreek. En dat hij de eerste voorkeur had van de vertrouwenscommissie, maar dat de gemeenteraad uiteindelijk voor de nummer 2, wethouder Paul Depla uit Nijmegen, koos. ‘Alles belandde op straat’, reageert Wever nuchter. ‘Ik heb er zelf niets over gezegd. Ik ben er ook nooit door De Limburger of Radio1 naar gevraagd. Het klopte wel hoor. Ik had mijn best gedaan, maar ik werd het niet. Dat is de politiek en zo kan het lopen. Het had nooit mogen uitlekken natuurlijk, maar last heb ik er niet van gehad. Maar het heeft mij er ook niet van weerhouden om tien jaar later weer te solliciteren.’

Toen Paul Depla in 2015 naar Breda vertrok, had Wever wederom een gooi kunnen doen, maar de financiële situatie bij BMC, waarvan hij eerder voor veel geld aandelen had ingekocht, stond dat niet toe. Toen werd Ralf Krewinkel (PvdA) burgemeester. Na diens opmerkelijke ontslag vorig jaar, werd Emile Roemer (SP) waarnemend burgemeester. Dit jaar sloeg Roel Wever (VVD) wel toe. ‘Ik begrijp eigenlijk niet dat er in eerste instantie maar zeven mensen hebben gesolliciteerd. Misschien maakt onbekend hier inderdaad onbemind. Als je je in Heerlen verdiept en haar een beetje leert kennen, dan wil je er toch burgemeester worden?

Het leven is hier fantastisch. Ik woon hier sinds 1995, mijn kinderen zijn grotendeels in Heerlen opgegroeid. Als ik eruit wil, dan kan ik kiezen uit Düsseldorf, Keulen, Brussel of Luik. Alles is om de hoek. Het culturele niveau is extreem hoog. Natuurlijk is hier veel aan de hand en Heerlen heeft de problemen van een grote stad, maar dat is toch een uitdaging? Je wilt toch geen burgemeester worden om stil te blijven zitten?’

Gewoon doen
Nu lekte niets uit en Roel Wever werd nu ook door de gemeenteraad voorgedragen voor het burgemeesterschap. Het had anders kunnen aflopen. Weer een deuk, weer reputatieschade. Roel Wever in de brasserie van de Twee Gezusters: ‘Het is waar dat ik wel even heel goed moest nadenken. Het is niet leuk als je sollicitatie in de pers komt. Aan de andere kant: ik had het goed gedaan, want anders zet de vertrouwenscommissie je niet op 1, maar ik werd het niet. Daarmee loop je toch geen imagoschade op? Dat was nu ook mijn instelling: wat doe ik fout als ik mijn best doe? Als weer iemand beter is, dan heb ik weer pech gehad. Maar de uitdaging was er nog steeds en ik werkte inmiddels vijftien jaar bij BMC. Als je wat anders wilt, dan was nú het moment. Ik hou van die stad en ik woon er nog steeds. Gewoon doen.’

De gemeenteraad van Heerlen toonde zich op 24 juni unaniem ingenomen met de komst van Wever. De Limburger had het een dag later over de ‘onwaarschijnlijke comeback van Roel Wever’, die zelf vindt dat hij nooit is weggeweest uit Heerlen en wat was er nou onwaarschijnlijk aan zijn sollicitatie? Nou ja, een Amsterdammer in Heerlen? Niet getrouwd met een Limburgse, maar met een Rotterdamse. Pruimen ze dat in het Limburgse land? ‘Geen probleem. Ik ben in 1995 naar het zuiden gekomen en in Kerkrade gaan werken. Dat is een forse stap, zei iedereen. Het dialect is wel even wat steviger dan dat van Heerlen. Ik moest er ook heel erg wennen. Er wordt in Limburg anders geleefd en gewerkt. Het heeft mij een paar maanden gekost om mij daartoe te verhouden. Maar als je respect hebt voor de cultuur van de regio en probeert te snappen waar de mensen vandaan komen en waar ze naartoe willen, dan krijg je daar waardering voor en is het hier fantastisch wonen en werken. Ik beweeg mij hier als Amsterdammer gemakkelijk.’

Grote waffel
Van de politiek-culturele verschillen in ons landje en de bekende directheid in het westen moet Roel Wever ook weinig hebben. ‘Er zijn volop culturele verschillen, maar de grote verschillen zitten volgens mij in mensen. Ik heb de afgelopen vijftien jaar voor BMC in heel Nederland gewerkt en ik kan je vertellen dat bestuurders, ambtenaren en raadsleden op echt heel weinig plekken direct zijn. Het joa, joa is tot kunst verheven.’

In de Randstad toch niet? Wever: ‘Het klinkt allemaal heel direct en wij Amsterdammers zetten graag een grote waffel op en we vinden meteen ergens wat van, maar als we écht een probleem hebben, stappen dan op een medewerker af? Mijn ervaring is van niet. Directheid is een menselijke eigenschap, daar is niets regionaals aan.’

Heerlen krijgt een burgemeester voor wie het burgemeesterschap een primeur is en die nooit raadslid of wethouder is geweest, maar die wèl gepokt en gemazeld is in het lokaal bestuur. Die als onderzoeker, adviseur en begeleider van raden en colleges ook weet wanneer burgemeesters uit de bocht kunnen vliegen. ‘Dat gebeurt als er geen tegenspraak is’, zegt Roel Wever. ‘Je hebt niets aan alleen maar jaknikkers. Je moet mensen om je heen verzamelen die het lef hebben om je tot de orde te roepen. Schop tegen m’n schenen! De beste teams zijn de teams waarin mensen zitten die beter zijn dan jij.’

Juist dán kunnen bestuurders en ambtenaren volgens Wever het verschil maken. ‘Als je van buiten komt, dan zie je vrij snel waar het op dat terrein misgaat. In het eerste halve jaar zie je dat het scherpst. Hé, dat valt op. Daar moeten we wat mee doen.’ De Heerlense ambtenaren kunnen hun borst natmaken. Denk je het tien jaar aardig gedaan te hebben, komt die wijsneus uit Amsterdam je vertellen dat het naadje was.

Roel Wever: ‘Niet naadje natuurlijk, maar wel: waar kan het anders? Hoe kan het nog beter? Als ik voor BMC een advies uitbreng, dan kan ik ook niet zeggen: wat een rotzooi, pak een bezem en veeg maar schoon. Lekker makkelijk, denken ze dan terecht. Snel geld verdiend. Je moet aangeven waar je naartoe wilt en hoe je mensen daarin wilt meenemen. Je moet mensen energie geven door perspectief te bieden. Als je dat niet doet, werkt het niet.’

Kwaad
Wat al jaren niet werkt is de promotie van Heerlen en Parkstad in de Randstad. Scheidend waarnemend burgemeester Emile Roemer was er twee jaar geleden in Binnenlands Bestuur kwaad over: ‘Limburg moet veel harder sleuren om de aandacht te krijgen dan de Randstad. De afstand met de Randstad is absurd groot.’ ‘Misschien dat mijn Amsterdamse achtergrond van pas kan komen’, lacht Roel Wever. ‘Ik ben opgevoed met het idee dat Amsterdam de grootste, de slimste en de mooiste is. Die trots neem ik mee. Je moet niet iets verkopen dat er niet is, Amsterdammers zijn daar goed in, maar laten we nou in Heerlen uitstralen dat we op zo veel terreinen uniek zijn. Het festival Cultura Nova, een prachtig nieuw station, het glaspaleis dat in 1935 is gebouwd en voorbeeld is van het nieuwe wonen en winkelen. Ik merk dat het voor Heerlenaren moeilijk is om daar trots op te zijn, laat staan trots uit te stralen, maar dat zou wel moeten.’

Roemer wilde dat Heerlen gedrevenheid en lef zou afkijken van Rotterdam. Voor trots moet Heerlen van Wever bij Amsterdam spieken. SP’er en VVD’er, ze roepen beiden om bravoure. ‘Heerlen komt anders echt niet verder, en dat heeft niets met je politieke kleur te maken’, zegt Wever. ‘Niemand heeft mij bij de sollicitatie gevraagd waarom ik VVD’er ben. Daar gaat het ook niet om.’ Nou ja, misschien niet als burgemeester, maar toch wel als lid van de Eerste Kamer? En dat is Wever al bijna twee jaar. ‘Ik zit niet in de Eerste Kamer voor het politieke spel en het is jammer dat we daar ook wel oppositie en coalitie spelen’, reageert Wever.

Moet kunnen
Zou het daarom niet beter zijn om uit de Eerste Kamer te stappen? Scheelt de burgemeester zomaar vijf uur reistijd. Roel Wever: ‘Daar moet ik goed met de raad en het college over praten. De combinatie moet kunnen en dat heeft ook wel mijn voorkeur, maar het is aantrekkelijker om in een tweede periode senator te zijn. Kijk, als senator kan ik mijn netwerk in Den Haag heel goed onderhouden. De raad vindt dat netwerk belangrijk, en dat is het ook voor Heerlen. Ik hoop echt meer bewindslieden en hoge ambtenaren naar Heerlen te kunnen halen. Een nadeel is: je bent in Den Haag een VVD-politicus en je bent een dag in de week weg.

En dat terwijl je je in het begin helemaal op je stad wilt storten. Ik zou er daarom alle begrip voor hebben als de gemeente wil dat ik mij volledig op Heerlen richt.’ Kan hij zich onvoorwaardelijk op een komend coronadrama werpen: geen carnaval. De Winkbülle en de Vlavrèters zitten nu al in zak en as. ‘Dat is voor deze regio afschuwelijk’, zegt Wever, die als Amsterdammer door het leven moet zonder carnaval-gen. ‘Maar ik stond hier met de kinderen wel ieder jaar bij de optocht.’

De carnavalsverenigingen hebben hun hoop gevestigd op een kleinschalig volksfeest. Roel Wever heeft er een hard hoofd in. ‘Het wordt een hele kunst als er voor die tijd niets gebeurt met een vaccin. Carnaval op kleine schaal is net zo goed een risico. Bovendien vier je carnaval niet alleen met de buren, dat doe je groots. Je ziet dat de alertheid is verdwenen, en dat begrijp ik ook goed, maar je moet als overheid toch proberen om grote evenementen binnen de kaders van de coronaregels te organiseren. Met carnaval vraag je erom dat die regels worden overtreden.’

CV 
Roel Wever (Amsterdam, 1962) studeerde van 1981 tot 1985 rechten aan de UvA. Daarna werkte hij bij de gemeenten Wijk bij Duurstede, Hillegom, Wijchen en Kerkrade. In 2001 trad hij in dienst van Parkstad Limburg, waar hij secretaris-directeur was. In 2005 begon Wever bij het adviesbureau Public Spirit/ BMC in Amersfoort, waarvan hij in 2009 directeur werd. Wever was van 2012 tot 2015 interim secretarisdirecteur van de Stadsregio Arnhem Nijmegen. Op 11 september 2018 werd hij geïnstalleerd als lid van de Eerste Kamer voor de VVD. Op 24 juni droeg de gemeenteraad van Heerlen Roel Wever voor als burgemeester. Hij wordt waarschijnlijk in de tweede helft van september geïnstalleerd.