CDA voorlopig buitenspel in Sittard-Geleen

De lokale en collegepartij GOB, de grootste partij in de gemeenteraad van Sittard-Geleen, is aan zet om formatiegesprekken te leiden om te komen tot een nieuwe coalitie in de gemeente. Dat blijkt uit het advies dat fractievoorzitters van vier partijen afgelopen vrijdag hebben uitgebracht. Het CDA bleef weigeren met GOB samen te werken zo lang GOB-partijleider en wethouder Pieter Meekels niet terugtreedt. Daarmee heeft de partij zichzelf buitenspel gezet, aldus het advies.

Brug slaan mislukt
De poging van de fractievoorzitters van GroenLinks, PvdA, D66 en PVV om onderlinge verhoudingen tussen de twee partijen te verbeteren door een brug te slaan tussen GOB en CDA is derhalve mislukt. Ondanks de bereidheid om programmatisch overeenstemming te bereiken, is er een evident gebrek aan vertrouwen tussen de twee, constateren zij. Het CDA is niet bereid om een coalitie te vormen met GOB, zolang Meekels niet terugtreedt, maar wil ook geen coalitie met andere partijen vormen zonder GOB. ‘Een coalitievorming zonder deelname van GOB is gezien de opstelling van het CDA niet mogelijk’, aldus de fractievoorzitters, maar GOB wil wel een coalitie vormen zonder het CDA. En dat is dan ook wat er gaat gebeuren: GOB start per direct het formatieproces.

'Het mag nu niet over personen gaan'
De commissie kwam tot deze overweging, ‘omdat partijen staatsrechtelijk niet in de positie zijn om van het GOB te eisen dat zij een specifieke persoon niet als wethouder mogen aandragen’. Als men van mening is dat kandidatuur of houdbaarheid van een persoon als wethouder niet aanvaardbaar is, dienen de betrokkenen ‘de juiste instrumenten én timing te gebruiken’ om dit tot uiting te brengen. De commissie vindt dat het in deze fase niet kan en mag gaan over personen. Het moet gaan over programmatische toenadering en samenwerking in het belang van de gemeente. ‘Wij kunnen en willen het veto van het CDA tegen een persoon bij een andere partij om die reden dan ook niet als vertrekpunt kiezen voor de vorming van een nieuwe coalitie.’ Daarmee staat het CDA dus buitenspel.

Geen dominantie één partij of persoon
Het GOB krijgt de opdracht een coalitie te vormen met een werkbare meerderheid van minimaal 22 zetels (van in totaal 37) in de gemeenteraad. Een nieuw college moet ook een stabiel en collegiaal bestuur zijn met de bestuurskracht om de uitdagingen waar Sittard-Geleen voor staat aan te pakken. Verder moet uit de portefeuilleverdeling blijken dat er géén sprake is van dominantie van één partij of persoon. ‘De commissie beseft dat deze formulering vaag is, maar veronderstelt dat beoogde coalitiepartners het zelf in de hand hebben om toe te zien op de gewenste balans.’ Mocht de poging van het GOB niet slagen, dan zal alsnog een of meer externe informateur(s) worden aangetrokken om onderzoek te doen naar mogelijkheden van een alternatief bestuursmodel met vijf of zes wethouders die op basis van een collegeprogramma steun zoekt bij de raad.

Aantal wethouders moet 'afspiegeling' zijn
Mocht ook die poging niet slagen, dan krijgt het GOB opnieuw de opdracht om een coalitie te vormen, maar dan met de krappe meerderheid van 19 zetels, eventueel aangevuld met gedoogsteun van één of meerdere partijen. Het is overigens al duidelijk dat het GOB het eerder door de oppositie ingediende ‘vijf-wethoudersplan’ niet steunt. Het aantal wethouders in het college zou volgens deze partij een afspiegeling moeten zijn van het aantal behaalde stemmen en zetels bij de verkiezingen. De commissie adviseert het GOB om hun aantal wethouders in een nieuwe coalitie terug te brengen van drie naar twee.

Portefeuille splitsen
Verder hadden de twee informateurs al geconstateerd dat de ambtelijke organisatie ‘remmende gevolgen’ ondervindt van een ‘te directe aansturing door het college’. Dat vergt volgens de commissie van fractievoorzitters ‘verder onderzoek’. Zij adviseren de portefeuille personeel en organisatie in een nieuwe coalitie bij een andere wethouder te beleggen. Nu heeft GOB-partijleider Meekels deze portefeuille. Hij had al eerder aangegeven bereid te zijn om zijn portefeuille te splitsen. Tot slot moet de gemeenteraad werken aan een cultuuromslag, om de onderlinge verhoudingen te verbeteren en moet de raad dit ook zelf ter hand te nemen, adviseren de vier fractievoorzitters.