Burgemeesters crime fighters tegen wil en dank

Burgemeesters worden steeds meer in de rol gedrukt van regisseur in de strijd tegen de criminaliteit. Volgens Bernt Schneiders, voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB), klopt het staatsrechtelijk niet en zijn ze daartoe ook onvoldoende uitgerust.

Boegbeeld
Als voorzitter van het driehoeksoverleg en regisseur van de bestuurlijke aanpak zijn burgemeesters volgens Schneiders – zelf burgemeester van Haarlem – boegbeeld van de strijd tegen de ondermijnende criminaliteit geworden. ‘Met alle consequenties voor onze veiligheid van dien. De anonieme officier van justitie, wiens eigenlijke taak de bestrijding van de misdaad is, staat in een zwarte toga. En dat is niet voor niets. Wij staan met naam en adres in het telefoonboek’, zegt hij in een interview in Binnenlands Bestuur.

Regisseursrol
‘Omdat wij de rol van regisseur op ons hebben genomen staan wij ineens aan de lat, of voor het blok, als we worden bedreigd of geïntimideerd. De teller staat nu op één BMW, één Volvo en één gemeentehuis, grapte ik tijdens de viering van het 60-jarig jubileum van het Genootschap van Burgemeesters eerder deze maand in Amsterdam. Maar als de teller gaat oplopen, moeten we ons bezinnen op onze regisseursrol. De vraag dringt zich dan op of wij de aangewezen figuren om deze taak uit te voeren en of wij erop zijn toegerust.’

Motorclubs
Burgemeesters hebben de rol van regisseur niet gezocht, ze zijn erin gerold, aldus burgemeester Schneiders. ‘Burgemeesters hebben het er nooit met elkaar over gehad wat zij van deze ontwikkeling vinden. Eigenlijk zijn wij er alleen voor handhaving van de openbare orde. Maar wij zijn het gezicht geworden van de strijd van één overheid tegen ondermijnende criminaliteit. Als het OM er niet in slaagt om de motorclubs veroordeeld te krijgen als criminele organisatie, dan krijgen de burgemeesters de vraag of ze het clubhuis willen sluiten. Sta je weer in de krant als crime fighter. Sommige burgemeesters hebben ook de taakopvatting dat zij de nummer 1 crime fighter zijn en dat de officier van justitie ook ergens in hun team zit. Daar kunnen we van alles van vinden, maar staatsrechtelijk is het helemaal niet onze opdracht. Wij zijn ervoor de handhaving van de openbare orde. Begrijp mij goed, wij moeten doen wat nodig en als Justitie het niet alleen afkan dan moeten we de krachten bundelen, maar geef ons dan in ieder geval de middelen om die krachten te bundelen.’

Regionale afpakteams
Tien regioburgemeesters deden deze zomer een oproep aan het rijk om veel meer crimineel vermogen te kunnen afpakken voor de financiering van opsporingsprogramma’s door lokale en regionale afpakteams. ‘En daar is erg zuinig op gereageerd door het ministerie’, zegt Schneiders. ‘Als wij een grootschalig onderzoek willen doen, dan moeten we bedelen om capaciteit bij politie en OM. Als we het ministerie dan vragen om ons een handje te helpen, dan moet er eerst een of andere business case worden gemaakt om te zien of het wel wat oplevert. Laat ik nu eens diplomatiek zijn: de steun vanuit Den Haag kon beter.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 21 van deze week (inlog)