6 op de 10 PVV’ers stemden niet voor gemeenteraad

Relatief veel niet-stemmers komen uit de achterban van de PVV, blijkt uit een steekproef van onderzoeksbureau Ipsos. PvdA- en ChristenUnie-stemmers kwamen het vaakst wél opdagen.

Representatief

De gemeenteraadsverkiezingen kenden dit jaar een historisch lage opkomst van 50,3 procent. 'Dat raakt fundamenteel aan het representatieve karakter van de gemeenteraad', reageerde hoogleraar Decentrale Overheden Geerten Boogaard destijds in Binnenlands Bestuur. 'Dat betekent dat raadsleden en colleges de komende tijd constant actief moeten gaan zoeken naar de stem van de niet-stemmers', vindt Boogaard.

Steekproef

Een peiling van onderzoeksbureau Ipsos, in opdracht van de NOS, biedt wellicht handvaten voor die zoektocht. Ipsos vroeg de niet-stemmers in een steekproef namelijk naar hun stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar, waar bijna 80 procent hun stem uitbracht.

Raadsel

Van 38 procent van de niet-stemmers blijft de politieke voorkeur helaas een raadsel: die stemden in 2021 ook niet. Maar van de rest is wel een politieke oriëntatie bekend. Van de niet-stemmers blijkt 13 procent bij de landelijke verkiezingen op de VVD te hebben gestemd, 10 procent op de PVV en 8 procent op D66. De overige partijen zijn elk goed voor 4 procent of minder.

Anders

Dat veel niet-stemmers in 2021 VVD, PVV of D66 kozen, is wellicht weinig verrassend; die drie partijen kregen immers ook overall de meeste stemmen. Toch ziet de groep niet-stemmers er wel degelijk anders uit dan de rest van de bevolking. Zo blijkt dat maar liefst 61 procent van de kiezers die in 2021 PVV stemden, in 2022 niet kwam opdagen, tegenover 37 procent van de VVD-achterban en 35 procent van de D66-stemmers.

Weinig gemeenten

Van de DENK-aanhangers maakte ook 59 procent in 2022 geen gebruik van hun stemrecht, net als 53 procent van de FVD-stemmers en 52 procent van de PvdD-supporters. Wat die partijen gemeen hebben, is dat ze in relatief weinig gemeenten meedoen aan de verkiezingen. Dat zou een reden kunnen zijn voor deze kiezers om niet te gaan stemmen. Daarnaast blijkt dat bijna alle kiezers die in 2021 niet stemden, in 2022 ook niet kwamen opdagen. Wanneer ze dat wel deden, stemden ze meestal op een lokale partij.

Wél naar de stembus

Wat verder opvalt, is dat de achterban van de PvdA en de ChristenUnie het meest geneigd is om naar de stembus te komen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Van de kiezers die in 2021 op de PvdA of de ChristenUnie stemden, bleef slechts 24 procent in 2022 thuis. Bij het CDA is dat 26 procent. Bij D66, GroenLinks, VVD, SP en JA21 schommelt het percentage niet-stemmers tussen de 35 en de 38 procent.

Leeftijd en opleiding

Grote verschillen in opkomst zijn overigens ook te vinden als er wordt gekeken naar leeftijd en opleidingsniveau. Zo heeft 43 procent van de jongeren tussen 18 en 24 jaar een stem uitgebracht voor de gemeenteraad, tegenover 63 procent van de 70-plussers. En slechts 31 procent van de laag opgeleide kiezers kwam naar de stembus, tegenover 64 procent van hoog opgeleid Nederland.