Limburgse fracties worstelen met integriteit

Wantrouwen heerst in de Statenzaal in Limburg. De behandeling van het rapport “Worstelen met integriteit” over het handelen van het inmiddels opgestapte GroenLinks-Statenlid Margriet van Tulder maakte dat afgelopen vrijdag weer eens duidelijk.

Vier uur spreektijd

PVV-fractievoorzitter Michael Heemels, de nieuwe persvoorlichter van Geert Wilders, greep de behandeling van het rapport “Worstelen met integriteit” aan om vier uur spreektijd aan te vragen, waarvan het grootste deel zou moeten worden besteed aan het nadenken over eenieders rol in de zaak-Van Tulder. Verschillende PvdA-Statenleden waren daar niet van gecharmeerd en verlieten de zaal. Na een paar keer schorsen ging de vergadering weer verder, maar de PVV had zijn punt gemaakt. Eerder zou Heemels het CDA al hebben uitgemaakt voor Corrupt Democratisch Appèl.

Vraagtekens

De PVV had samen met de fracties van de SP en GroenLinks het debat over het rapport aangevraagd, maar deze ook weer van de agenda gehaald, omdat ze meer tijd nodig hadden om “nieuwe inzichten” te onderzoeken die naar boven waren gekomen na antwoorden van het college op schriftelijke vragen van partijen. ‘Die riepen vraagtekens op’, aldus fractievoorzitter Daan Prevoo van de SP.

Onderzoeksvragen

Het rapport van oud-burgemeester Rob Persoon (CDA) en oud-provincie-directeur, voormalig bestuurlijk adviseur van Gerd Leers (CDA) en bestuurskundige Cees Versteden in opdracht van Commissaris van de Koning Theo Bovens (CDA) ging in op de vraag of GroenLinks-Statenlid Margriet van Tulder zich schuldig had gemaakt aan belangenverstrengeling (ja), hoe een mail van haar kon uitlekken en wat de rol van de CdK was rond het melden van de integriteitschending.

Lekken noemen zij klokkenluiden 

‘De onderzoekers beroepen zich op bronnen en jurisprudentie die niet te vinden was’, aldus Prevoo. ‘Als je verder gaat kijken, trekken ze vreemde conclusies. Het bewust lekken van een mail met daarop het woord “vertrouwelijk” noemen zij “klokkenluiden”. Maar het lekken was gericht op beschadiging van een Statenlid van GroenLinks. Ik heb meer tijd nodig om de bronnen te onderzoeken. Ik wil ook inzage in de gespreksverslagen van het onderzoek. Daar zijn belangrijke dingen prijsgegeven die niet in het rapport staan.’

Gesprekken blijven geheim 

Dat weet Prevoo, omdat hij zelf is geïnterviewd. De gespreksverslagen zijn door de CdK echter geheim verklaard op advies van de landsadvocaat. Geheim betekent dat ook Statenleden geen inzage krijgen onder geheimhouding. ‘Ik wil mijn gesprek best openbaren en ik weet van drie anderen dat ze dat ook geen probleem vinden. De landsadvocaat vindt het een probleem, maar ik wil daar wel eens onderbouwing van horen. En ik ga via een Wob-verzoek proberen de verslagen alsnog in te zien.’

Forensisch onderzoek

Ook wil Prevoo een forensisch onderzoek naar het lekken van de mail. ‘Ik heb de CdK voor het onderzoek al gevraagd dat ik wil dat schending van de privacy en het briefgeheim wordt onderzocht. Toen een SP-Statenlid een paar jaar geleden lekte naar de media kwam dat ook door forensisch onderzoek naar buiten. De PvdA sprak toen van ernstige schending van het briefgeheim, net als de toenmalige CdK Frissen. Nu horen we daar niets over.’

Coalitie kaapte debat integriteitsrapport

Omdat het rapport nog niet “behandelrijp” was, zou het debat over het rapport voor afgelopen vrijdag door de oppositiepartijen van de agenda worden gehaald. Maar de coalitiepartijen agendeerden het onderwerp vervolgens zelf. ‘Ik vind het niet kies en weinig respectvol om het debat over een integriteitsrapport te kapen’, aldus Prevoo. Hij nam dan ook uit principe niet deel aan het debat. Wel gaat hij het onderwerp een volgende keer weer agenderen. ‘Juridisch is toch het een en ander aan te merken op het rapport. Ik wil een contra-expertise, een onafhankelijke beoordeling laten doen.’

Lastige maatstaven

GroenLinks-Statenlid Gert-Jan Krabbendam wil een debat in de Staten over hoe politici met integriteit omgaan. ‘In het rapport over Van Tulder worden maatstaven aangehaald waaraan afgemeten zij belangenverstrengeling heeft begaan, maar als we die maatstaven aanhouden, wordt het heel lastig voor deeltijdpolitici om hun taken uit te voeren. Die maatstaven zijn immers niet voor een persoon, maar voor iedereen.’ 

Familielid kan geen subsidie aanvragen

Een van de maatstaven is bijvoorbeeld dat een bekende van een Statenlid geen provinciale subsidie mag aanvragen, vertelt Krabbendam. ‘Dan kun je of als burger inderdaad geen subsidie aanvragen als je een Statenlid kent of je kunt geen Statenlid zijn als mensen in jouw omgeving subsidie aanvragen? Ik wil weten waar we staan in integriteit. Je kunt kennelijk geen Statenlid zijn als je partner bijvoorbeeld iets doet in een sector waar de provincie over gaat.’

Provinciale belang hier niet mee gediend
Het beste is eigenlijk om open en duidelijk te zijn over integriteit en bij twijfel dit ook naar andere Statenleden toe te uiten, vindt Krabbendam. ‘Maar dan heb je wel een goede voedingsbodem nodig. Het wantrouwen in de Staten is nu zo groot dat je niet heel snel geneigd bent om zulke dilemma’s te delen. Het is een treurige constatering, maar we doen onszelf geen goed met dit grote wantrouwen. Het provinciale belang is hiermee niet gediend.’

Waar ligt de grens? 

Waar ligt de grens? Dat is de vraag die Krabbendam zich stelt. ‘Verschillende andere Statenleden lieten me weten mijn dilemma’s te delen. Zo gaf men bij het CDA aan dat je bij hen niet op de kandidatenlijst komt als je niet minstens drie nevenfuncties hebt. Sluiten ze zich door die nevenfuncties niet bij voorbaat uit bij debatten over de onderwerpen waar ze deskundig in zijn? Of spreken ze toch, waardoor mogelijk sprake is van belangenverstrengeling? Goed en fout liggen in dit soort dilemma's vaak akelig dicht bij elkaar.'

Even bezinken
Krabbendam vindt dat Statenleden moeten voorkomen dat ze steeds moeten vrezen voor misbruik uit partijpolitiek oogpunt. ‘Niemand heeft er toch iets aan als we elkaar steeds onderuit halen? We moeten integriteit bespreekbaar maken en het snappen als er eens een grensgeval is. Dat hoeft niet meteen te leiden tot rollende koppen in de krant. We moeten het met Kerst maar even laten bezinken om dan in januari er het liefst met alle partijen mee aan de slag te gaan.’

PVV-fractievoorzitter Michael Heemels en CDA-fractievoorzitter Martijn van Helvert zijn dinsdag om commentaar gevraagd, maar lieten niet van zich horen.