Troubles in het gemeentehuis? Even Jeltema bellen

Een gemeente in de penarie schakelt wat graag Ron Jeltema in als interim-gemeentesecretaris. Zo ook Heemskerk, waar hij de ambtelijke organisatie in rustiger vaarwater brengt. ‘Mensen zijn blij dat er weer een secretaris zit die ook in het college zijn mond opendoet en die structuur in de organisatie brengt.’

Begin dit jaar zat het werk erop in de Oude IJsselstreek en verhuisde Jeltema naar het Noord-Hollandse Heemskerk, waar ze wel wat kalmte konden gebruiken. Eind vorig jaar stapte gemeentesecretaris Adrienne Bloem er op. Het Noordhollands Dagblad had eerder geschreven over cursussen die de gemeente had betaald om de ‘mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten van de ambtenaren in beweging te brengen’ en de conflicten tussen gemeentesecretaris Bloem en de OR aan het licht gebracht. Aan Jeltema om een extern onderzoek naar deze conflicten te begeleiden en om als interim-gemeentesecretaris rust in de tent te brengen.

Oude rekeningen
En dat zal Jeltema in Heemskerk gemakkelijker afgaan dan in Oude IJsselstreek of pak ‘m beet het Limburgse Stein, waar hij drie jaar geleden interim-gemeentesecretaris was. ‘Nee, Heemskerk is niet de moeilijkste gemeente waar ik heb gezeten. Een conflict tussen de OR en de gemeentesecretaris is door een brief aan de raad geëscaleerd en politiek geworden, maar het is een gezonde gemeente. De prestaties zijn prima’, zegt hij.

‘De problemen in Stein zaten heel diep in het bestuur en in de relaties tussen de verschillende kernen in de gemeente. Er stonden heel wat oude rekeningen open. Dat zag je terug in de raad. Er zaten negen oud-wethouders in de gemeenteraad. Werd een wethouder afgezet, ging hij in de raad zitten, om twee jaar later terug te komen! Er moest echt iets aan die bestuurscultuur worden gedaan.’ Maar het bleek onbegonnen werk om in Stein van een 3 een 7 te maken, merkte Jeltema. ‘Er waren te veel partijen die alles bij het oude wilden laten en het politieke spelletje wel leuk vonden. Je kunt een gemeente helpen, maar als mensen niet willen, dan houdt het op.’

Spirituele cursussen
In Heemskerk hadden de gemeenteambtenaren last van de strubbelingen met de gemeentesecretaris en de negatieve publiciteit over de spirituele cursussen. En dat voor meer dan 400.000 euro. Jeltema keek er niet van op en vindt die cursussen ook geen probleem. Hij zegt: ‘Per jaar geeft Heemskerk 3,5 ton uit aan opleidingen. In vijf jaar is hier jaarlijks in het kader van organisatieontwikkeling gemiddeld 80.000 euro uitgegeven aan groepsgerichte trainingen. Dat is helemaal niet vreemd. Alle gemeenten doen dat. Het beeld is in de media totaal scheefgetrokken.’

De laatste jaren worden volgens hem steeds meer opleidingen gegeven waarbij het draait om de ontwikkeling van de mens en zijn persoonlijke kwaliteiten. ‘We moeten toch flexibeler worden om op verschillende terreinen ingezet te kunnen worden? We werken aan de cultuur van de nieuwe ambtenaar die de wensen van buiten leert snappen en daar ‘binnen’ beleid van maakt. Dat je daar gerichte trainingen voor geeft, is helemaal niet zo raar.’

Rustiger
Het is al rustiger in het gemeentehuis, constateert Jeltema. ‘Mensen zijn blij dat er weer een secretaris zit die ook in het college zijn mond opendoet, die in de organisatie structuur aanbrengt en die leiderschap toont. Leiderschap, daar draait het om. Dat is wat ik doe. Mensen hebben daar behoefte aan. Bij alle organisaties waar ik binnenkom als interim is er behoefte aan leiderschap. Mensen trekken zich aan je op. Sommigen hebben een baken nodig om weer vastigheid te krijgen.’

En dat baken was er vorig jaar niet in Heemskerk. ‘Ze waren hier geen gedoe gewend. Er is ook nooit iets serieus misgegaan. Ook in de raad zijn de verhoudingen prettig. In Stein was dat anders. Daar lag de zaag al klaar om de poten onder de stoel van de nieuwe wethouder vandaan te zagen. Een harde bestuurscultuur. Maar Heemskerk is gemoedelijk.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 4 van deze week (inlog)