De titel, Van de straat naar de staat?, geeft meteen de invalshoek aan. Het boek beschrijft de historie van Groen- Links als een Bildungsverhaal: van buitenparlementaire actie op straat, via een marginale rol in de oppositie, tot een partij die geëquipeerd is voor deelname aan het staatsbestuur. De redacteuren, Paul Lucardie en Gerrit Voerman, respectievelijk onderzoeker en directeur DNPP, gebruiken de wordingsgeschiedenis om vier potentiële toekomstscenario’s te schetsen waarmee de kersverse politiek leider Jolande Sap aan de slag kan.
Actiepartij wordt salonfähig
Net voor de recente politieke machtswisseling bij GroenLinks verscheen de geschiedenis van de partij in druk. Ter ere van het twintigjarig…
Het boek is een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek dat dito gedocumenteerd is, met veel literatuurverwijzingen en tabellen. Desondanks heeft het de leesbaarheid van een publieksuitgave. Voor politiek geïnteresseerden is het onderhoudend leesvoer dat her en der ook nog nieuw licht op zaken werpt.
Interessant is bijvoorbeeld de programmatische ontwikkeling van GroenLinks, vooral rond de overgang naar het leiderschap van Paul Rosenmöller. De periode Rosenmöller wordt doorgaans gezien als de breuk met het activistische verleden en de intre de van het salonfähige GroenLinks. Het boek laat echter zien dat het niet om een breuk ging, maar om een ontwikkeling die al in de periode vóór Rosenmöller was ingezet.
Zo was het volgens de auteurs een cruciale stap om in 1993 voor het eerst het verkiezingsprogramma door het CPB te laten doorrekenen. En na de verkiezingsnederlaag in 1994 met het lijsttrekkersduo Rabbae en Brouwer stemde het partijcongres in met een nieuwe koers.
Onder het Paarse kabinet zou de fractie zich gaan toeleggen op constructieve, haalbare alternatieven, gericht op deelname aan de macht. Rosenmöller kwam dus in een gespreid bedje terecht. Zeker omdat de oude leiders die sceptisch stonden tegenover de vernieuwing van het toneel waren verdwenen toen hij leider werd.
Een paar keer is GroenLinks dichtbij regeringsdeelname geweest. Het boek geeft ook antwoord op de vraag waarom het steeds is mislukt. Groene partijen hebben volgens de auteurs pas echt electorale ruimte als er in het politieke bestel geen sociaal-liberale en geen linkse middenpartij is. Dat is in Duitsland en ook bijvoorbeeld in België het geval. Op links is daar alleen concurrentie van klassieke socialistische arbeiderspartijen, waardoor de Groenen zich duidelijk kunnen onderscheiden. In Nederland leunt het profiel van GroenLinks te dicht aan tegen dat van de PvdA. Het meest realistische toekomstscenario voor Sap is dan ook niet het meest spannende. Consolidatie van de huidige positie, concluderen de auteurs. Maar de analyse die hen hierheen voert, heeft wel een boeiend boek opgeleverd.
Linda van Tilburg is journalist
Paul Lucardie En Gerrit Voerman Van de straat naar de staat? GroenLinks 1990-2010, Boom, 2010, 268 pagina’s, ISBN 978 9461053602, € 24,50.
