Slechts met de nadrukkelijke belofte van VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma dat de VNG-top op geen enkele wijze in de komende weken in de onderhandelingen met de kabinetsinformateur zinspeelt op de noodzaak van schaalvergroting kon een opstand van de kleine gemeenten worden voorkomen. ‘Wij zullen geen stappen vooruit zetten’, beloofde Jorritsma. Bovendien verzekerde zij het VNG-congres afgelopen dinsdag in Leeuwarden ook dat schaalvergroting tot dertig regiogemeenten, zoals aanvankelijk bepleit door de VNG-top, ‘niet de automatische oploop’ is die volgt uit de wens van de gemeenten om een krachtige eerste overheid te zijn.
Kleintjes wantrouwen VNG-top
De VNG-top heeft met publieke uitspraken over een noodzakelijke opschaling tot dertig regiogemeenten wantrouwen geoogst in de kring van…
Het VNG-bestuur en -directie maakten daarmee een pas op de plaats. In interviews hadden VNG-voorzitter Jorritsma en VNG-hoofddirecteur Pans de discussie over de toekomstige bestuurlijke inrichting van Nederland op scherp gesteld. De VNG-top wil de provincies schrappen en de provinciale taken onderbrengen bij de gemeenten. De gemeenten worden dan groter en daarvoor moeten de huidige 430 gemeenten worden omgevormd tot dertig regiogemeenten.
Met die inzet wilde de VNG-top de achterban achter zich krijgen om met een duidelijk mandaat de onderhandelaars van een nieuw kabinet te confronteren met de noodzaak tot bestuurlijke reorganisatie. ‘Wij als eerste overheid moeten zelf leidend zijn en niet wachten op wat op ons afkomt’, aldus Jorritsma. De VNGvoorzitter bagatelliseerde - in een poging de onrust onder de kleintjes te bezweren - de scherpe inzet van de VNG-top: ‘We hadden last van een lichte tunnelvisie.’
VNG-gevoel
De VNG-top heeft met haar voortvarendheid wantrouwen geoogst. ‘Een half jaar geleden was ik bij een bijeenkomst met kleine gemeenten in Hattem. De heer Pans en mevrouw Jorritsma waren daar ook. Toen had ik echt het VNG-gevoel: met zijn allen zijn we er voor elkaar en de VNG is er ook voor de krachtige kleine gemeente’, aldus burgemeester Wil van den Berg (CDA ) van Ferwerderadiel.
‘Het voorstel tot schaalvergroting is geen goed uitgangspunt en heeft een bijsmaak: komt de VNG wel genoeg op voor de kleine gemeenten’, zei wethouder Harry Teeven (Aalst, Waalre Belang). De Waalrese wethouder riep de VNG-top op zich serieus in te zetten voor de positie van de kleine gemeenten: ‘U zou juist een visie moeten ontwikkelen hoe kleine gemeenten naast grote gemeenten kunnen blijven bestaan. U zou juist de kracht moeten zoeken in kleine lokale gemeenschappen’, aldus Teeven.
‘Wat mij triggert is dat de heer Pans zegt “voor mijn part noemen we de regio de gemeente”. Ik vraag mij dan af of we als VNG niet te gemakkelijk omgaan met de gemeente als eerste overheid. We gaan dan in ieder geval te gemakkelijk om met hoe ons contact moet zijn met de burgers’, aldus burgemeester Nol Kleijngeld (PvdA) uit Waalwijk.
‘Dat u eigenlijk 400 van de 430 gemeenten als obstakel beschouwt voor bestuurlijke efficiency gaat ons te ver’, zei burgemeester Gerrit Goedhart (CDA ) van Noordwijkerhout.
Verdeeldheid
De VNG-top stuitte op irritatie en argwaan met haar scherpe keuze. Daardoor dreigden sommige gemeenten alle uitspraken van de laatste jaren over de wenselijkheid van de gemeente als eerste overheid terug te nemen.
Een van die uitspraken is dat gemeenten kiezen voor regionale samenwerking of herindeling, maar dat werd nu uitgelegd als een vanzelfsprekende keuze voor schaalvergroting. ‘Ik wil daar duidelijkheid over’, aldus burgemeester Melis van de Groep (ChristenUnie) van Bunschoten.
De Gelderse VNG-gemeenten willen het liefst ook alle oude afspraken opnieuw tegen het licht houden, maar vingen bot, ook omdat de VN G-top bijval kreeg van de grotere gemeenten. De Hoornse burgemeester Onno van Veldhuizen (D66) hekelde de Gelderse opstelling als Echternachprocessie- gedrag. Burgemeester Theo Weterings (VVD ) van Haarlemmermeer, de enige gemeente met meer dan 100 duizend inwoners die zich in het debat mengde, waarschuwde voor verdeeldheid - wat met de kabinetsformatie in het veerschiet onhandig is.
VNG-voorzitter Jorritsma trok zich alle kritiek aan en beloofde het congres de komende tijd in debat te gaan met de leden over wat er nodig is om tot bestuurlijk sterke gemeenten te komen die in staat zijn om steeds meer taken van het Rijk over te nemen. ‘We moeten meer tijd nemen voor een open gesprek.’
Contributie
Het VNG-congres verwees het voorstel van het bestuur om de contributie voor het komende jaar te bevriezen naar de prullenmand. Het bestuur kreeg de opdracht om voor een extra congres in het najaar bezuinigingsscenario’s uit te werken en aan te geven wat er niet meer gedaan wordt. Pas dan volgt een beslissing over met welk percentage de gemeentelijke contributie aan de VNG wordt verlaagd.
Reacties: 7
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
De VNG (Jorritsma als vm. minister en Pans voorop als vm. rijksambtenaar) is altijd slippedrager van het rijk geweest. Zij heeft zich nooit eerst de vraag gesteld: wat wil ik als (decentrale) overheid om vervolgens te bedenken welke grootte hierbij hoort.
Wel gaat zij mee in de maalstroom van wetten en ICT projecten die het rijk oplegt en die gebruikt worden al legitimatie voor schaalvergrotingen op onverschillig welk gebied.
Terwijl de wetten alleen maar tot meer chaos leiden en het rijk zelf alle projecten heeft verknald (Zie advies Alg. Rekenkamer hierover).
Daarbij waren de gemeenten er toch eerder als het rijk, maar ja: historisch besef is bij de VNG ook al onderontwikkeld.
W.Wilkens: "Daarbij waren de gemeenten er toch eerder als het rijk, maar ja: historisch besef is bij de VNG ook al onderontwikkeld."
De postkoets en trekschuit waren er ook eerder dan de auto en het vliegtuig. Historisch besef lijkt me weinig relevant voor bestuurlijke inrichting.
Historisch besef is belangrijk en geeft ons inzicht in de verschillende veranderingen die gemeenten al hebben doorgemaakt. Van meer dan duizend naar thans 430 gemeenten. Maar op dit moment is een toekomstvisie minstens zo noodzakelijk. Daarbij is de VNG misschien wat "voor de troepen uit gegaan", maar de VNG hééft in ieder geval een visie op de toekomst. Dát is wat wij van het bestuur van een vereniging mogen verwachten. Die visie wordt nu discussiestuk en dat geeft alle gemeenten, groot en klein, de gelegenheid om tot een gezamelijk beeld voor de toekomst te komen. In deze tijd een uitdaging die we als gemeenten gezamelijk moeten aangaan.
Over historisch besef gesproken.
Heel vroeger had je clans, daarna kwam het kerngezin, en daarna de gelukkige single...
Heel vroeger was je een vast element van een kaste of een stand, daarna kon je je opwerken uit je klasse, en tegenwoordig is beloning maatwerk op grond van individuele prestaties...
Vooruitgang is dus niet altijd schaalvergroting, maar vaak schaalverkleining. Dat was het VNG-bestuur vergeten, totdat ze door kleine gemeenten werd wakkergeschud.
Massaal het VNG-lidmaatschap opzeggen!
Als men denkt dat schaalvergroting leidt tot efficiencywinst, dan zal men van een koude kermis thuiskomen. Een kleinere gemeente is vaak veel slagvaardiger dan een grote. Zij kennen vaak wel een capaciteitsprobleem, maar niet de verkokeringsproblemen van een grote gemeente.
Schaf de VNG af dat scheelt toch
voor elke gemeente een euro per inwoner per jaar. Kan je leuke dingen voor doen.
Door geen contributie meer af te dragen kan je als gemeente toch weer een buurthuis in stand houden.