Omgaan met nieuwe wethouders

Zodra de nieuwe colleges zijn gevormd, krijgen ambtenaren veelal met nieuwe wethouders te maken. Vijf types vaak voorkomende bestuurders zijn te onderscheiden, die elke op een andere manier benaderd moeten worden om als ambtenaar effectief te kunnen zijn. In het recent verschenen boek Politieke sensitiviteit voor ambtenaren. Het geheime handboek wordt uitgelegd hoe het beste om te gaan met het politieke dier, de vakbestuurder, de superambtenaar, de non-conformist en de beroepsbestuurder.

Ambtelijke ondersteuning

‘Wat zou het fijn zijn als er bij elke nieuwe wethouder met wie je komt te werken een handleiding meegeleverd zou worden. Een handleiding die helder beschrijft hoe je met deze wethouder het meest effectief en het prettigst samenwerkt. Hoe hij kijkt naar problemen. Hoe hij kijkt naar het gebruiken van een krachtenveldanalyse. Op welk niveau van communiceren je bij hem het beste iets kunt insteken. Waar zijn allergieën zitten. Welk soort ambtelijke ondersteuning hij het meest waardeert. Een dergelijke handleiding klinkt als een utopie’, zo staat de lezen in het ‘geheime handboek. Toch onderscheiden de auteurs Marike Simons, Maud van de Wiel en Harm Binnema vijf typen vaak voorkomende bestuurderstypes, ‘met al hun eigenaardigheden en sterke punten’.

Politieke dieren

Politieke dieren zijn ‘meestal doelgericht en, als andere kant van dezelfde medaille, ongeduldig.’ De beste manier om een band op te bouwen met een politiek dier is ‘stevig en onderbouwd weerwoord bieden en alternatieven opperen zolang dat kan en je voegen naar de democratische meerderheid (en politieke realiteit) zodra dat moet.’

Rode pen

Bij vakbestuurders moeten ambtenaren goed in de smiezen houden dat zij met een deel van hun portefeuille weinig binding hebben. ‘Zij kunnen daardoor deze onderwerpen wat verwaarlozen of politiek niet goed weten te managen, met alle gevolgen van dien.’ Heb je te maken met een superambtenaar, dan kan het ‘zomaar gebeuren dat de superambtenaar met de rode pen wat suggesties doet of jouw stukken volledig herschrijft’.

Ongeduldig

‘De non-conformist, ook wel ‘populist’ genoemd, is iemand met een eropaf-mentaliteit. Zij zijn ongeduldig en impulsief’, stellen de auteurs. Ook zijn zij meestal minder goed in het aanbrengen van focus of in strategisch denken. ‘Zorg er als ambtenaar voor dat de non-conformist je vertrouwt. Bouw een vertrouwensband op door te laten merken dat je begrijpt waar de non-conformist vandaan komt en wat ze drijft’, adviseren de auteurs.

Op pad sturen

De beroepsbestuurder heeft degelijkheid, betrouwbaarheid en zorgvuldigheid hoog in het vaandel staan. ‘Ga er niet van uit dat een beroepsbestuurder eigen inhoudelijke ideeën heeft’, waarschuwen de auteurs. Belangrijke tip om met dit type bestuurders goed samen te werken: ‘Geef beroepsbestuurders aan wat zij moeten doen. Je kunt hen echt met een opdracht op pad sturen, dat vinden zij zelfs prettig.’

Politieke sensitiviteit voor ambtenaren. Het geheime dagboek. Uitgeverij AUP. ISBN 9789089648617, €24,95.