Herindeling beste oplossing voor Hoeksche Waard

Gemeentelijke herindeling van de vijf gemeenten in de Hoeksche Waard biedt meer kansen dan vergaande ambtelijke samenwerking. Plussen en minnen van beide varianten zijn in kaart gebracht. Het is nu aan de gemeenteraden Binnenmaas, Oud-Beijerland, Korendijk, Strijen en Cromstrijen om een knoop door te hakken.

Als wordt besloten tot een fusie, ontstaat er een gemeente van zeventien dorpen met circa 85.000 inwoners. De nieuwe gemeente kan op 1 januari 2019 een feit zijn, en zal dan een bestuur omvatten van 37 raadsleden en hooguit 7 wethouders. Het onderzoek naar de bestuurlijke toekomst van de Hoeksche Waard is op verzoek van de Stuurgroep OBT (de 35 fractievoorzitters uit de vijf gemeenteraden) uitgevoerd door BMC.

Strategische samenwerking

Voor het onderzoek zijn de vijf gemeenten ‘doorgelicht’. Er is onder andere gekeken naar de politiek, het ambtelijk apparaat, de financiën, het maatschappelijke en culturele klimaat en de relatie met partners en andere overheden. Uit het onderzoek komt onder meer naar voren dat de kwetsbaarheid van het ambtelijk apparaat is toegenomen, door onder meer bezuinigingen op de ambtelijke capaciteit. Hoewel de (uitvoerende) samenwerking tussen de vijf gemeenten goed is, komt de strategische samenwerking niet goed van de grond. De gemeenteraden vooral zijn gericht op dorpskernen en minder gericht op de Hoeksche Waard, waardoor het ontbreekt aan een heldere visie op de toekomst van de regio. De belangen van de Hoeksche Waard zijn onvoldoende verankerd. In groter regionaal verband zijn de vijf gemeenten nauwelijks een speler van belang. Ten opzichte van onder meer de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en de Drechtsteden ‘weet de Hoeksche Waard niet als geheel naar buiten te treden. Kansen voor strategische allianties en investeringen worden hierdoor gemist’, aldus het rapport Bestuurlijke toekomst Hoeksche Waard: bouwstenen en barrières, kansen en kwetsbaarheden.

Herindeling

Werk aan de winkel dus, voor de vijf gemeenten, gezien onder meer de politieke, economische en sociaal-maatschappelijke opgaven voor de komende jaren. Maar is daarvoor een samenvoeging van de vijf gemeenten nodig, of is samenwerking met doorzettingsmacht voldoende om de toekomst aan te kunnen? De onderzoekers hebben, op basis van de door de raden eerder geformuleerde uitgangspunten op onder meer bestuur, ambtelijke organisatie en dienstverlening in kaart gebracht waar de meeste kansen en bedreigingen zitten. De voors en tegens zijn op in totaal vijftien aspecten naast elkaar gelegd. Een conclusie met een keihard advies wordt niet gegeven, maar bij herindeling zijn er net iets meer pluspunten genoteerd dan bij samenwerking.

Competentieconflicten

Kijkend naar bijvoorbeeld slagvaardig bestuur, stellen de onderzoekers dat samenwerking vooral kwetsbaarheden kent. ‘De kans op competentieconflicten tussen gemeenten en regiobestuur is betrekkelijk groot.’ Een gefuseerde gemeente is beter in staat om belangrijke keuzes te maken en die te realiseren. Wat betreft de ambtelijke organisatie (structurele versterking ambtelijk apparaat en gezonde gemeentefinanciën) maakt het niet uit of er van een gemeente of samenwerking sprake is. Kijkend naar de ‘buitenwereld’ zijn er meer kansen bij een fusie dan bij een herindeling. Een grote gemeente ‘kan een sterkere positie krijgen aan interbestuurlijke onderhandelingstafels’, stellen de onderzoekers. Bij dienstverlening zijn er bij samenwerking net iets meer kansen dan kwetsbaarheden.