Duurzaamheid belangrijkste verkiezingsthema Staten

Duurzaamheid is hèt thema bij de verkiezingen voor Provinciale Staten. Verkeer en vervoer en woningbouw spelen eveneens in alle provincies een prominente rol. Dat blijkt uit een analyse van de verkiezingsprogramma’s die Citisens op verzoek van Binnenlands Bestuur heeft gemaakt.

Groot verkiezingsthema

Waar mogen winmolens en zonneparken komen. Moeten er provinciale subsidies komen voor inwoners die hun woning willen verduurzamen, of voor bedrijven en agrariërs die willen verduurzamen. Moeten inwoners een beslissende stem krijgen bij de keuze tot plaatsing van windmolens. Moet de provincie inzetten om in 2030 in plaats van in 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit soort thema’s en kwesties spelen in alle provincies, weet Anne van de Meerakker, vanuit Citisens projectleider voor de stemhulpen van de provincies. ‘Alles rondom duurzaamheid en de energietransitie is een groot verkiezingsthema.’

Invloed burgers

De partijen verschillen onder meer van mening over de mate van invloed van de burger bij de keuze voor de plaatsing van windmolens. ‘Sommige partijen vinden dat inwoners een beslissende stem moeten krijgen omdat het veel invloed heeft op inwoners. Andere partijen zeggen dat we voor zo’n grote opgave staan dat iedereen eraan mee moet werken. Zij vinden dat de beslissende stem niet aan de inwoners kan worden overgelaten, maar dat de politiek daarover een knoop moet doorhakken’, aldus Van de Meerakker. Sommige partijen zijn tegen de plaatsing van windmolen, anderen juist voor.

Politieke splijtzwam

Daarnaast gaat het veel over wegen, wegenbelasting en openbaar vervoer. ‘De geschilpunten zijn dan met name of de provincie meer moet inzetten op asfalt of juist meer op fietspaden en openbaar vervoer.’ Daarnaast zijn er per provincie specifieke pijnpunten waarover partijen van mening verschillen. Zoals in Flevoland over de verbreding van de A27 (ja of nee) en in Overijssel over de verbreding van de N35 tussen Zwolle en Enschede (ja of nee). In Gelderland speelt de discussie of de A15 al dan niet met de A12 moet worden verbonden. ‘De wegenbelasting is ook een politieke splijtzwam’, weet Van de Meerakker. ‘Er zijn partijen die de wegenbelasting willen verlagen en andere die de belasting willen verhogen. Die staan op het standpunt dat gebruikers moeten meebetalen aan grote investeringen in het wegennet.’

Buitengebied

Woningbouw is het derde thema dat in vrijwel alle provincies hoog op de politieke agenda staat. ‘Het gaat dan vooral over de vraag of woningbouw in het buitengebied mogelijk moet worden gemaakt of dat het groen behouden moet blijven en alleen van ‘inbreiding’ sprake kan zijn’, verduidelijkt Van de Meerakker.

Uitbreiding vliegveld

Rondom vliegvelden spelen in veel provincies politieke discussies. In de provincies die in de aanvliegroute liggen van Lelystad Airport ligt de vraag voor of de betreffende provincie al dan niet moet meewerken aan de uitbreiding van Lelystad Airport, zoals in Flevoland, Overijssel en Gelderland. Ook in Noord-Holland speelt de discussie over uitbreiding van Lelystad Airport, maar daar is de discussie net iets anders. In Noord-Holland wordt Lelystad Airport ook gezien als ontlasting van Schiphol. In Zuid-Holland, Noord-Brabant, Limburg en Zeeland gaat de vraag over het ja dan nee toestaan van uitbreiding van respectievelijk Rotterdam The Hague Airport, Eindhoven Airport, Maastricht Aachen Airport en Vliegveld Midden-Zeeland. In Groningen ligt de vraag voor of de provincie haar aandelen in Groningen Airport Eelde moet verkopen.

Drugsafval

In bepaalde provincies spelen onderwerpen die in andere provincies niet of nauwelijks spelen. ‘In Groningen gaat het natuurlijk over gaswinning’, aldus Van de Meerakker. Daar ligt de stelling voor of daar onmiddellijk mee moet worden gestopt of uiterlijk in 2030. ‘In Friesland speelt de bodemdaling en in Noord-Brabant is het opruimen van drugsafval een verkiezingsthema. Moet de provincie alle kosten van inwoners voor het opruimen van drugsafval vergoeden.’ En zo heeft elke provincie wel zijn eigen politieke hete hangijzer. Duurzaamheid, verkeer en vervoer en woningbouw zijn echter belangrijkste thema’s die in (vrijwel) alle provincies spelen, én waarover de politieke partijen van mening verschillen. Van de Meerakker: ‘Er zijn ongetwijfeld andere onderwerpen die heel belangrijk zijn, maar waar politieke partijen het over eens zijn. Die komen echter niet in de stemhulp terecht.’

Politieke verdeeldheid

Voor alle provincies heeft Citisens de stemhulp MijnStem gemaakt. Daarin staan 22 tot 28 stellingen die hoog op de politieke agenda staan en waarover politieke verdeeldheid is. Daarvoor is voornamelijk geput uit de verkiezingsprogramma’s van de deelnemende partijen. De stemhulpen zijn vanaf maandag voor alle provincies allemaal online te raadplegen. Die voor Zuid-Holland en Friesland zijn maandag online gegaan; voor de overige provincies kon MijnStem sinds vorige week maandag worden ingevuld.