Het decentrale bestuur vormt geen afspiegeling van de samenleving. Dat moet beter, vindt demissionair minister Liesbeth Spies van Binnenlandse Zaken (BZK, CDA). Met de gemeenteraadsverkiezingen in het vooruitzicht, zijn politieke partijen als eerste aan zet om bijvoorbeeld meer vrouwen, allochtonen en meer lager opgeleiden kandidaten aan te trekken en klaar te stomen voor een volksvertegenwoordigende functie vanaf 2014. Los van deze oproep kan het Rijk hier geen aanjagende rol in spelen, vindt Spies.
Lokaal bestuur moet betere afspiegeling samenleving worden
Politieke partijen moeten meer vrouwen, allochtonen en meer lager opgeleiden kandidaten klaarstomen voor het raadslidsmaatschap. Dat stelt…
Staat van het Bestuur 2012
Het ontbreken van een goede afspiegeling van de Nederlandse bevolking in vooral gemeenteraden en Provinciale Staten is een van de onderdelen die Spies opvielen bij lezing van de ‘Staat van het Bestuur 2012’. In deze tweejaarlijkse de trendrapportage van BZK staan cijfers over bestuurlijke, financiële en maatschappelijke ontwikkelingen in het decentrale bestuur. Binnenlands Bestuur sprak met Spies over de meest opvallende cijfers en trends. Het stuk wordt vandaag naar de Kamer gestuurd .
Rolverdeling wethoude-raad
‘Het dualisme lijkt redelijk gezet. In het begin moesten wethouders en gedeputeerden erg wennen aan hun nieuwe rol. Dat speelt nu niet meer’, stelt Spies tevreden. Uit het voor de trendrapportage 2012 uitgevoerde kwalitatieve onderzoek naar de oorzaken van het tussentijds aftreden van vallende wethouders, blijkt dat er geen direct verband bestaat tussen de invoering van het dualisme en de stijging van het aantal gesneuvelde wethouders. Wel kan de rolverdeling tussen wethouders en raad een katalyserende rol spelen bij een gedwongen vertrek. Wethouders staan op grotere afstand van de raad, voelen minder aan wat er in de raad leeft en hebben minder zicht op de politieke verhoudingen, stellen de onderzoekers.
Durven loslaten
Positief vindt Spies dat steeds meer gemeenten burgers betrekken bij beleidsvorming. ‘Op steeds meer beleidsterreinen mogen burgers meedenken en -praten, zoals over de invulling van bezuinigingen en de inrichting van de openbare ruimte.’ Er moeten echter nog fikse stappen worden gezet. ‘Decentrale overheden moeten veel meer ruimte bieden aan initiatieven vanuit de samenleving. Dat wordt nog een hele opgave; durven wethouders en gemeenteraden het aan om het initiatief aan de samenleving over te laten? Maar eigenlijk geldt dit voor alle overheidslagen: we moeten durven loslaten.’
Stijging agressie
De ‘Staat van het Bestuur 2012’ laat ook minder positieve ontwikkelingen zien. In alle overheidslagen is sprake van een stijging van verbale en fysieke agressie en geweld. ‘Dat is absurd. Burgers verwachten van de overheid dat ze goed worden bejegend. Politici en ambtenaren moeten ook met respect worden bejegend.’
Kritiek op rijksoverheid
opoverheid De kritiek vanuit decentrale overheden op de rijksoverheid neemt toe, zo blijkt uit de ‘Staat van het Bestuur’. Meer dan de helft van de decentrale overheden vindt dat het Rijk hen onvoldoende faciliteert en ondersteunt bij hun taakuitvoering. Een fikse stijging ten opzichte van twee jaar geleden toen 34 procent dergelijke kritiek uitte. Spies ligt er niet wakker van, integendeel. ‘Neem de decentralisaties. Gemeenten vinden dat we de taken op het sociaal domein echt aan hen moeten overlaten. Ze willen beleidsvrijheid en ontkokerde budgetten. Als we dat straks echt doen, kan het niet zo zijn dat als het even lastig wordt, gemeenten weer meteen bij het Rijk gaan aankloppen. Als gemeenten hun eigen boontjes willen doppen, dan hoort het zelf opvangen van tegenslagen daar ook bij.’
Financiële rampspoed
De verslechterde financiële situatie baart Spies zorgen. Hoewel er in 2012 geen stijging is in het aantal artikel-12 gemeenten en het aantal gemeenten dat onder financieel toezicht staat, ‘is de laatste twee jaar de financiële rampspoed overal zicht- en voelbaar. De relatie tussen de overheidslagen komt daarmee onder druk te staan’, beseft de minister. Zo kwam vanuit gemeenten, provincies en waterschappen felle kritiek op de Wet Houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof) en het verplicht schatkistbankieren. Spies: ‘Decentrale overheden zien dit als een inbreuk op hun autonomie, maar nood breekt wet. Het EMU-saldo moet omlaag. Ik vind, ook al verschillen we fundamenteel van inzicht, dat we met elkaar moeten zoeken naar de meest werkbare oplossing.’
Reacties: 14
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Nou, daar zijn we al aardig mee bezig. Fraude, list en bedrog tiert welig in het bestuur
Hoe verhoudt zich deze zienswijze tot de wens om de kwaliteit van de lokale bestuur te vergroten?
Met of zonder burka?
bij Spies weet je het maar nooit.
Ik heb een betere oplossing.
Gewoon de overheid kleiner maken met minder taken en bevoegdheden.
Dan heb je minder mensen nodig, minder regels en wetten, minder geld, minder gebouwen etc.
Dan hoeft de overheid zich ook niet te bemoeien met het zakelijk en prive leven van de burger, in het kort laat de burger met rust!!
Onzin. elke politieke partij heeft toch zijn achterban? Als die zich goed baseren op hun eigen achterban, en dat mag je toch wel verwachten van een politieke partij, komt dat helemaal goed, ook in gemeenteraden. Punt is alleen dat doordat steeds meer taken naar de gemeenten gaan, het werk voor de gemeenteraad steeds zwaarder wordt en ingewikkeld. Hoe je dat als lager opgeleide goed kan behappen is lastig. Het kost heel veel tijd en als je daarnaast ook nog werk hebt, wordt dat bijna ondoenlijk. Daar zou de minister wat aan moeten doen in plaats van zo'n hol praatje zonder inhoud.
De achterkamertjes partij constateert dat ze niet meer representatief zijn.
Opmerkelijk eigenlijk.
Een minister van de bestuurders partij bij uitstek, constateert dat ze met te veel CDA'ers in het bestuur zitten.
Adviseert ze nu dat er meer domoren in het bestuur moeten?
Of dat politieke partijen veel meer actieve leden moeten krijgen?
Vroeger was het de elite waar bestuurders uit voort kwamen, meestal was het een eer om dat lokaal bestuur zo goed mogelijk te doen.
Dat moet nog steeds zo blijven.
De vraag is wat ondergraaft dat aspect, dat de Rijks overheid taken overdraagt zonder het geld er bij te geven?
NIet dat ik blij zal worden van het nieuwe paars, maar ik kijk er wel naar uit dat deze troela van het politieke toneel verdwijnt. Waar bemoeit het mens zich nog mee?
Vertegenwoordiging is iets fundamenteel anders dan afspiegeling.
Ik verwacht vertegenwoordiging door een kundig en kwalitatief goede personen. Dat daar een zekere opleiding of competentie bij hoort, lijkt me niet meer dan vanzelfsprekend.
Mevr. Spies is vermoedelijk de afspiegling van de spreekwoordelijke domme blondjes, aangezien die het verschil niet snapt tussen vertegenwoordiging en afspiegeling.
Op zichzelf schetst mevr. Spies natuurlijk een aantal voorbeelden die thuishoren bij de lagere Overheden en beter kunnen. Maar hoe zit het eigenlijk met de topprioriteit: hervorming van de bestuursstructuur van het Rijk en de reorganisatie van de bestuursorganisatie van het Rijk? Daar hoor ik mevr. Spies de laatste twee jaar nauwelijks over. Haar taak bevat -mag ik aannemen- toch wel meer dan alleen op de winkel te passen!
En daar gaat'ie weer. Het bekende liedje. Op het moment dat politici op zulke hoge bestuursfuncties terecht zijn gekomen zitten ze helemaal in de defensie als je misstanden onder hun verantwoordelijkheid bij hen aankaart. En op het moment dat ze daar weg zijn komen ze 'uit de kast' en vinden ze dat er van alles anders moet.
Onder de verantwoordelijkheid van Mevrouw Spies als Minister van Buitenlandse Zaken, verantwoordelijk voor de kwaliteit van de overheid, is bij haar zichtbaar en bekend gemaakt dat er jaarlijks miljarden euro's verloren gaan binnen de organisatiecultuur en de organisatiesystemen binnen de overheid. In plaats van de gouden ervaringen die met die inzichten zijn opgedaan doelgericht aan de slag te gaan heeft uiteindelijk ook zij besloten dit liever te verhullen en te maskeren.
En nog even voor de goede orde. Dat die miljarden nog steeds jaarlijks verloren blijven gaan ligt niet aan de individuele medewerkers maar aan het systeem waarin deze mensen dagelijks hun best proberen te doen maar vaak structureel gedemotiveerd en tegengewerkt dan wel niet geholpen worden op basis waarvan het heel logisch is dat ook zij loslaten, afhaken en gaan afsluiten en zich ongewild en onbewust overgeven aan Mentaal Verzuim.
Maar de verantwoordelijke overheidstop blijft dit fenomeen structureel negeren onder het motto: Als je het niet benoemd bestaat het 'bij ons' ook niet. Het miljarden kostend disfunctioneren van dit overheidsysteem moet steeds weer opgehoest worden door de samenleving die door dit systeem bestuurd wordt.
Helemaal waar natuurlijk. Maar wellicht dat de rijksoverheid beter eerst zelf het goede voorbeeld kan geven. Onderstaande tekst stond een paar maanden geleden in de krant:
"Het volk vs. de Tweede Kamer
Het Algemeen Dagblad vergeleek woonplaats, opleiding en geslacht van de bevolking met de verkiesbare plekken op de kieslijsten van de partijen. Daaruit blijkt dat van:
•Van de nieuwe Kamerleden zal ruim 60 procent man zijn, terwijl de helft van de bevolking van het mannelijke geslacht is.
•80 procent van de Tweede Kamerleden heeft een opleiding op universitair niveau, terwijl dit onder de gehele bevolking maar 12 procent is.
•33 procent van de Nederlanders heeft een mbo-diploma, terwijl dat in de Kamer maar 2 procent is.
•12 procent van de Nederlanders woont in Gelderland, terwijl maar 3 procent van de Kamerleden in dat deel van het land woont.
•Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland (waar ook Den Haag ligt) zijn in de Kamer relatief gezien 'bovenmatig' vertegenwoordigd.
Politiek is een metier geworden voor een beperkte en selecte groep. Zoals een hoogleraar eens zei: een kaste die moeite heeft te doorzien wat de grote laag van de bevolking dagelijks bezighoudt. Helaas moet vastgesteld worden dat vanwege de grote complexiteit en de verhoudingen tussen de verschillende bestuurslagen en dito bevoegdheden, dit een vak is (geworden) voor ingewijden. Daar moet ik mezelf ook toe rekenen. De reactie van Wim Bijsterbosch spreekt boekdelen en is zeer herkenbaar. Ja, het moet anders. Wat betreft het dualisme ben ik een andere mening toedaan dan Spies. Het werkt in grote mate nog helemaal niet! Raad en College staan te ver van elkaar. Een kwaliteitsverbetering en verdere professionalisering van de volksvertegenwoordigers is het eerste waar ik dan aan denk. Burgerparticipatie in alle denkbare vormen is een goede zaak. Nadeel is dat dit besluitvorming in veel gevallen nog stropiger maakt. Maar durf! Richt je daarbij op bepaalde projecten en doe niet alles interactief. De gemeentelijke politiek (raad en College) is perfect in staat daarbij de juiste keuzes te maken.
Liesbeth Spies heeft helemaal niets meer te willen.
De nieuwe regering heeft heel andere plannen met het lokaal bestuur. De giga-schaalvergroting leidt tot beroepspolitici in alle gemeenteraden. gemeenteraadslid wordt een vak apart. Afspiegeling samenleving is dan totaal van de baan.