Coalitieakkoorden (4): Burgerparticipatie is hot

Lokaal ‘regeren’ zonder de inbreng van burgers is echt niet meer van deze tijd. De komende vier jaar zetten gemeenten vol op burgerparticipatie in. Die is er in alle soorten en maten.

Binnenlands Bestuur analyseert de coalitieakkoorden van de tien grootste gemeenten waar afgelopen voorjaar verkiezingen plaatsvonden. Wat zijn de gemene delers en trends? In aflevering 4: Burgerparticipatie.

Buurtbegroten

In redelijk abstracte termen en via een opsomming van een keur aan (redelijk) concrete maatregelen doen colleges in de akkoorden hun ambities voor burgerparticipatie uit de doeken. Het gros van de tien gemeenten wil in ieder geval wijkbewoners meer zeggenschap over hun eigen wijk (blijven) geven, via bijvoorbeeld buurtbudgetten of buurtbegroten. Met de komst van de Omgevingswet zien gemeenten ‘extra kansen om tijdig alle betrokkenen uit de omgeving invloed te geven’, zoals het Haagse college in zijn akkoord schrijft.

Randvoorwaarden

Uit de akkoorden wordt ook duidelijk dat gemeenten er (inmiddels) van overtuigd zijn dat aan inwoners duidelijk(er) moet worden gemaakt wat de randvoorwaarden voor burgerparticipatie zijn én dat duidelijk moet worden gecommuniceerd over hetgeen er met de inbreng van burgers wordt gedaan. De meeste gemeenten stellen burgers, en maatschappelijke partners, zo vroeg mogelijk bij de besluitvorming te willen betrekken. Ook willen ze het burgers met initiatieven makkelijker maken deze te realiseren. In sommige gemeenten komt een speciaal fonds voor maatschappelijke initiatieven.

Democratische vernieuwing

Een aantal gemeenten gaat verder. Zo gaat Amsterdam een ‘ambitieuze agenda voor democratische vernieuwing’ opstellen ‘waarin we onderzoeken hoe de participatieve en representatieve democratie kunnen worden vernieuwd, versterkt en uitgebreid’, zo schrijft het college. Rotterdam, Utrecht en Eindhoven gaan hun inwoners het Right to Challenge geven; het recht van burgers om taken van gemeenten over te nemen als ze denken dat ze dat slimmer, beter, goedkoper of anders kunnen doen. Rotterdam geeft zijn inwoners daarnaast het right to cooperate ‘zij realiseren samen met de gemeente maatschappelijke doelen’, aldus het Rotterdamse college.

Jeugdraden

Almere gaat experimenteren met onder meer meebeslissen, buurtconferenties, jeugdraden en bewonersplatforms. Het college stelt dat inwoners weliswaar betrokken zijn bij hun stad, maar niet de ‘mogelijkheid voelen om invloed uit te oefenen, zoals zichtbaar werd in het lage opkomstpercentage bij de verkiezingen afgelopen maart’, aldus het college. Het gemiddelde opkomstpercentage lag in Nederland op 55 procent, in Almere op 45,5 procent. ‘Wij willen daarom onze inwoners meer mogelijkheden tot participatie geven.’

Experimenten

Utrecht is op zoek naar manieren ‘om jongeren een stem te geven en te betrekken bij besluitvorming’. Elk voorjaar zal een Top van Utrecht worden georganiseerd; ‘een breed stadsgesprek waar inwoners en organisaties, het college en de raad met elkaar de opgaven van de stad, dilemma’s en oplossingsrichtingen bespreken’, zo schrijft het college. Maatschappelijke initiatieven kunnen zich op de die top presenteren. Den Haag gaat experimenteren met verschillende vormen van inspraak en participatie ‘die passen bij de diversiteit van de gebruikers en de te nemen besluiten’.