BING: onafhankelijkheid is onze belangrijkste kernwaarde

Niet eerder werd Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING) door de rechter vanwege handelen in strijd met objectiviteit op de vingers getikt. ‘Als een rechter dat doet, dan schrikken we daarvan.’

Uitspraken analyseren

Dat zegt directeur Peter Werkman in reactie op de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) in de zaak-Verver. Oud-directeur en onderzoeker Jaap ten Wolde is hiervoor berispt. BING bracht een korte schriftelijke verklaring uit, maar Werkman is bereid Binnenlands Bestuur toch te woord te staan. ‘We zullen de uitspraken van de Accountantskamer, die alle klachten van mevrouw Verver ongegrond verklaarde, en de CBb die op dezelfde aspecten anders oordeelt, naast elkaar leggen en vergelijken. De laatste uitspraak is weliswaar van een hogere rechter, maar die hanteert ook het accountantstuchtrecht. Dat was een van de redenen om mij uit te schrijven als registeraccountant. Ik vind het accountantstuchtrecht niet van toepassing op alle onderzoeken van BING.’

Het CBb vindt dat Ten Wolde op belangrijke onderdelen van het onderzoek in strijd met fundamentele beginselen van deskundigheid, zorgvuldigheid en objectiviteit heeft gehandeld. U benadrukt in het artikel in Binnenlands Bestuur over 10 jaar BING dat BING niet eerder vanwege haar integriteit op de vingers was getikt. Dat is nu wel het geval. Hoe reageert u daarop?

‘Dit is inderdaad de eerste keer. We gaan de uitspraak dan ook nader analyseren. Objectiviteit vinden wij buitengewoon belangrijk. Als een rechter een dergelijke uitspraak doet, dan schrikken wij daar echt van. Onafhankelijkheid staat bij ons bovenaan, het staat niet ter discussie, het is onze belangrijkste kernwaarde.’

Ten Wolde liet na om Verver tijdig schriftelijk te informeren over de onderzoeksopdracht en de uitbreiding daarvan. In het interview merkte u op dat een van de lessen uit tien jaar onderzoek is om de onderwerpen van onderzoek tijdig te informeren. Was dat op deze zaak gebaseerd?

‘Nee. Even los van deze zaak: het is inderdaad een van de lessen die we hebben geleerd. We hebben wel meegemaakt dat mensen niet tijdig of goed genoeg zijn geïnformeerd. Daarna kozen we de lijn dat we zelf de regie daarover nemen. We informeren mensen zelf schriftelijk en laten dat niet de opdrachtgever doen.’

Verder bood hij haar niet op juiste wijze gelegenheid om op een concept van het rapport te reageren. Reactie?

‘Zonder daar inhoudelijk op in te gaan, kan ik zeggen dat we zestien dossiers hebben onderzocht en de bevindingen aan haar hebben voorgelegd. Alleen een hoofdstuk van meer algemene strekking, “Vertrouwenspersoon en klokkenluidersregeling: een (on)veilig werkklimaat”, hebben we niet voorgelegd en dat had volgens het CBb wel gemoeten. Maar we hebben dus wel op de dossiers wederhoor gepleegd.’

Waarom heeft u dat hoofdstuk niet voorgelegd?

‘Daar doe ik geen uitspraak over, omdat dat een inhoudelijke reactie op de uitspraak is.’

Het rapport vermeldt bovendien ten onrechte dat de oud-burgemeester niet had gereageerd op interviewverslagen. Uw reactie?

‘Dat is ook een vraag om een inhoudelijke reactie, dus daar ga ik ook niet op in.’

De conclusies over de vermindering van opdrachtverstrekkingen aan een aannemingsbedrijf en de rol van de voormalig burgemeester hierin zijn te ongenuanceerd en onvolledig. Uw reactie?

‘Het gaat om een van de zestien bevindingen. Daarom zijn we ook zo verrast. Dit is getoetst bij de Accountantskamer en die heeft wel geoordeeld dat de conclusies kloppen. Alle zestien. En dat we wel wederhoor hebben gepleegd. We hebben nu binnen het accountantstuchtrecht te maken met twee verschillende uitspraken. Die moeten we goed analyseren.’

Dit is de eerste berisping voor Ten Wolde bij BING in hoger beroep. Het CBb deed dezelfde dag ook uitspraak in de zaak die de Schiedamse oud-topambtenaar Hans Boet tegen BING aanspande, nadat hij na hetzelfde onderzoek zijn baan was kwijtgeraakt. Boet was niet geïnformeerd dat hij ook onderzoeksobject was. In deze zaak blijft de waarschuwing voor Ten Wolde staan. Hij kreeg al een voorwaardelijke schorsing van drie maanden voor een rapport over oud-bestuurder Leks Verzijlbergh van de Maastrichtse woningcorporatie Servatius. Is dat niet wat veel?

‘Bij BING is het zijn eerste berisping van de hoogste rechter. Met het onderzoek naar Verzijlbergh heeft BING niets te maken. Dat heeft hij gedaan voor Instituut Financieel Onderzoek (IFO).’

Maar gaat u nu niet twijfelen aan de onafhankelijkheid van de rapporten van Ten Wolde?

‘Ten Wolde is twee jaar geleden met pensioen gegaan bij BING. We hebben in tien jaar honderden onderzoeken gedaan, waar je verder niets van hoort en waarbij de onafhankelijkheid niet ter discussie stond.’

En als het dan eens misgaat, is dat een bedrijfsongeval?

‘Als het stapelt, is het dan een bedrijfsongeval? Ik laat het bij het antwoord op de vorige vraag.’

In de Volkskrant wordt het raadslid Haseena Bakhtali uit Nieuwegein geciteerd. Zij spande een zaak tegen u aan na uw onderzoek naar het conflict tussen haar en haar vorige partij de PvdA. U kreeg daarop van de Accountantskamer een waarschuwing, maar gaat in beroep. Zij noemt het uitschrijven een “symptoom van ernstige normvervaging”. BING had aanzien, omdat echte accountants verantwoordelijk waren voor de integriteitsonderzoeken. Uw reactie?

‘Wij zijn geen accountantskantoor, wij doen integriteitsonderzoek. Ik was hier nog de enige accountant. Verder werken hier bestuurskundigen, sociologen, oud-rechercheurs en andere deskundigen. De kwaliteit van integriteitsonderzoek hangt niet af van het feit dat het door een accountant is uitgevoerd.’

Beroep is niet meer mogelijk. Verver beraadt zich op vervolgstappen. Boet vroeg eerder zelfs 1,7 miljoen schadevergoeding. Wat gaat BING nu doen?

‘Daar kan ik niet op vooruitlopen.’